بیوسیستماتیک جانوری
مسعود یوسفی؛ سید سعید حسینیان یوسفخانی؛ انوشه کفاش؛ مهدی رجبی زاده؛ محمد مرادپور؛ اسکندر رستگار پویانی
چکیده
مارگزیدگی یکی از مهمترین چالشهای سلامت و حفاظت است. شناخت مناطق با خطر مارگزیدگی بالا میتواند در مدیریت این چالش سلامت عمومی موثر باشد. اما تغییرات اقلیمی در حال تغییر الگوهای مکانی خطر مارگزیدگی است و سبب میشود تا مدیریت آن پیچیده تر و دشوار تر گردد. در مطالعه حاضر مطلوبیت زیستگاه افعی جعفری (Echis carinatus) به عنوان شاخص خطر مارگزیدگی ...
بیشتر
مارگزیدگی یکی از مهمترین چالشهای سلامت و حفاظت است. شناخت مناطق با خطر مارگزیدگی بالا میتواند در مدیریت این چالش سلامت عمومی موثر باشد. اما تغییرات اقلیمی در حال تغییر الگوهای مکانی خطر مارگزیدگی است و سبب میشود تا مدیریت آن پیچیده تر و دشوار تر گردد. در مطالعه حاضر مطلوبیت زیستگاه افعی جعفری (Echis carinatus) به عنوان شاخص خطر مارگزیدگی گونه افعی جعفری در نظر گرفته شد و نحوه تغییر مطلوبیت زیستگاه گونه تحت تاثیر تغییرات اقلیمی بررسی شد. برای مدل سازی مطلوبیت زیستگاه این گونه از رویکرد تجمیعی پنج روش مدلسازی (مدلهای خطی تعمیم یافته، مدلهای سازشی تعمیم یافته، مدلهای درخت رگرسیونی افزایشی، مکسنت و جنگل تصادفی) استفاده شد. همچنین تعداد روستاهای در معرض خطر گزش تحت شرایط اقلیمی حاضر و آینده تعیین شد. نتایج نشان داد، زیستگاههای مطلوب گونه تحت تاثیر تغییرات اقلیمی از 472619 کیلومتر مربع به 584881 کیلومتر مربع افزایش خواهد یافت و در نتیجه روستاهای در معرض خطر گزش نیز در آینده از 70247 به 82881 افزایش خواهد یافت. مناطقی که در مطالعه حاضر با خطر مارگزیدگی بالا شناسایی شدند اولویت بالایی برای اجرای برنامه های آموزشی و توزیع پادزهر دارند. مدلهای مطلوبیت زیستگاه برای شناسایی مناطق با خطر مارگزیدگی بالا تحت تاثیر تغییرات اقلیمی در کشور مفید هستند و میتوانند برای مطالعه خطر گزش سایر مارهای سمی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی نیز مورد استفاده قرار گیرند.
بیوسیستماتیک جانوری
مسعود یوسفی؛ باقر نظامی؛ محمد علی ادیبی؛ عبدالصالح گری؛ فرهاد عطایی
چکیده
خزندگان از مهمترین اجزای بوم‌سازگان‌های طبیعی هستند که به واسطه قدرت تحرک پایین، آسیب‌پذیری بالایی نسبت به تخریب زیستگاه، توسعه جاده‌ها و تغییرات اقلیمی دارند. با این وجود، حتی فهرست گونههای موجود در بسیاری از مناطق حفاظت شده کشور در دسترس نیست. به منظور حفاظت کارامد، ضروری است وضعیت هر منطقه از نظر فون و فلور بررسی شده و بر اساس ...
بیشتر
خزندگان از مهمترین اجزای بوم‌سازگان‌های طبیعی هستند که به واسطه قدرت تحرک پایین، آسیب‌پذیری بالایی نسبت به تخریب زیستگاه، توسعه جاده‌ها و تغییرات اقلیمی دارند. با این وجود، حتی فهرست گونههای موجود در بسیاری از مناطق حفاظت شده کشور در دسترس نیست. به منظور حفاظت کارامد، ضروری است وضعیت هر منطقه از نظر فون و فلور بررسی شده و بر اساس دانش حاصل برای حفاظت آنها برنامهریزی نمود. در مطالعه حاضر، غنای گونهای خزندگان مجموعه حفاظت شده توران طی بازدیدهای صحرایی بین سالهای1393 تا1400 بررسی شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد تعداد 36 گونه خزنده شامل 20 گونه سوسمار، 15 گونه مار و 1 گونه لاکپشت در این مجموعه حفاظتی زیست میکنند. دو خانواده Agamidae و Gekkonidae هر یک با شش گونه متنوعترین خانوادههای سوسماران و خانواده Colubridae متنوعترین گروه مارها در ذخیره‌گاه بودند. در میان گونههای شناسایی شده، بزمجه بیابانی (Varanus griseus) و لاکپشت آسیایی (Testudo horsfieldii) جز گونههای با در خطر بوده که نیاز است برنامههای حفاظتی مستقل برای آنها تدوین شود.
مسعود یوسفی؛ باقر نظامی بلوچی؛ امیر عبدوس؛ بهرامعلی ظاهری؛ احمد رادمان؛ نگار نجفی سیاوشان
چکیده
پرندگان دارای کارکردهای بیشماری در بومسازگانها هستند، اما به دلیل فعالیتهای انسانی، در معرض تهدیدات مختلفی مانند تغییرات اقلیمی، تغییرات کاربری اراضی و شکار غیرقانونی قرار دارند. مناطق حفاظت‌شده ابزارهای مهمی برای حفاظت از تنوع زیستی پرندگان هستند این در حالی است که حتی تنوع و توزیع پرندگان در این مناطق ناشناخته مانده ...
بیشتر
پرندگان دارای کارکردهای بیشماری در بومسازگانها هستند، اما به دلیل فعالیتهای انسانی، در معرض تهدیدات مختلفی مانند تغییرات اقلیمی، تغییرات کاربری اراضی و شکار غیرقانونی قرار دارند. مناطق حفاظت‌شده ابزارهای مهمی برای حفاظت از تنوع زیستی پرندگان هستند این در حالی است که حتی تنوع و توزیع پرندگان در این مناطق ناشناخته مانده است. در مطالعه حاضر غنای پرندگان و گونههای زادآور پارک ملی توران طی سالهای 1398 تا 1400 بررسی شد. بر اساس نتایج حداقل 92 گونه پرنده در این پارک زیست میکنند. همچنین شواهد قطعی از زادآوری 33 گونه پرنده در پارک به دست آمد. از گونههای ثبت شده در پارک ملی توران دو گونه عقاب شاهی و هوبره آسیایی در طبقه "آسیب‌پذیر"، گونه سبزقبا در طبقه "نزدیک به تهدید"، دو گونه عقاب شاهی و هوبره در ضمیمه I سایتس و دو گونه دلیجه و ترمتای در ضمیمه II سایتس قرار دارند. از ارزش‌های قابل توجه منطقه، تنوع پرندگان شکاری و زادآوری زاغ بور و هوبره آسیایی در اکوسیستم‌های بیابانی و استپ‌های نیمه خشک کوهپایه‌ای است. براساس بررسی‌های میدانی حضور تعداد زیاد دام اهلی در اطراف پارک و لگدمال کردن آشیانه‌ها، تعداد بالای شتر و خشک‌سالی‌های متوالی مهمترین تهدیدات پرندگان در پارک ملی توران هستند.
مسعود یوسفی
چکیده
مدلهای آشیان بوم‌شناختی کاربردهای فراوانی در بوم‌شناسی دیرینه، باستانشناسی و انسانشناسی دیرینه پیدا کردهاند. این مدلها بر مبنای تئوری آشیان بوم‌شناختی هستند و برای ساخت آشیان بوم‌شناختی گونهها مورد استفاده قرار میگیرند. مدلهای آشیان بوم‌شناختی با استفاده از اطلاعات حضور گونهها و متغیرهای محیطی احتمال ...
بیشتر
مدلهای آشیان بوم‌شناختی کاربردهای فراوانی در بوم‌شناسی دیرینه، باستانشناسی و انسانشناسی دیرینه پیدا کردهاند. این مدلها بر مبنای تئوری آشیان بوم‌شناختی هستند و برای ساخت آشیان بوم‌شناختی گونهها مورد استفاده قرار میگیرند. مدلهای آشیان بوم‌شناختی با استفاده از اطلاعات حضور گونهها و متغیرهای محیطی احتمال حضور آنها را در یک محدوده جغرافیایی معین تعیین میکنند. در مطالعه حاضر با استفاده از مدل مکسنت، نقاط حضور انسان نئاندرتال در فلات ایران (بر اساس مصنوعات سنگی فرهنگ موستری) و متغیرهای اقلیم گذشته و توپوگرافی، توزیع دیرینه این انسان باستانی در فلات مرکزی ایران بازسازی شد. نتایج حاصل نشان داد لکههای فراوانی دارای مطلوبیت بالا برای حضور گونه بوده که پیوستهترین مناطق مطلوب در غرب استان سمنان، شرق اصفهان و استان یزد قرار دارند. متغیر تنوع توپوگرافی با 3/48 درصد اهمیت، مهمترین عامل مؤثر بر توزیع انسان نئاندرتال تشخیص داده شد. اهمیت بالای متغیر تنوع توپوگرافی به این دلیل است که در مناطق با تنوع توپوگرافی بالاتر منابع غذایی بیشتری در دسترس است. بر اساس مدل مکسنت مناطقی در منطقه مورد مطالعه وجود دارند که دارای مطلوبیت بالا برای حضور انسان نئاندرتال بوده اما تا کنون آثاری از حضور نئاندرتالها در آنها یافت نشده است. بنابراین مدل حاضر که مدل آشیان بوم-فرهنگی انسان نئاندرتال در ایران مرکزی نامیده میشود، میتواند راهنمایی برای انتخاب مناطق با اولویت بالا برای پایشهای صحرایی به منظور یافتن آثار نئاندرتالها در فلات مرکزی ایران باشد.
عباس عاشوری؛ مسعود یوسفی؛ فرهاد حسینی طایفه
چکیده
پرندگان آبزی و کنارآبزی از جمله آسیبپذیرترین گونههای پرندگان به‌‌شمار میآیند و تغییرات غنای گونهای و جمعیت آنها شاخص مهمی جهت نشان دادن کیفیت و اهمیت بوم سازگان‌های آبی هستند. جمعیت پرندگان آبزی و کنارآبزی به شدت در حال کاهش است و در سالهای اخیر تعداد بیشتری از آنها وارد فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) شده‌اند. ...
بیشتر
پرندگان آبزی و کنارآبزی از جمله آسیبپذیرترین گونههای پرندگان به‌‌شمار میآیند و تغییرات غنای گونهای و جمعیت آنها شاخص مهمی جهت نشان دادن کیفیت و اهمیت بوم سازگان‌های آبی هستند. جمعیت پرندگان آبزی و کنارآبزی به شدت در حال کاهش است و در سالهای اخیر تعداد بیشتری از آنها وارد فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) شده‌اند. بنابراین ضروری است تا نحوه تغییرات جمعیت این پرندگان پایش و حفاظت شوند. هدف مطالعه حاضر بررسی روند تغییرات تنوع و تراکم پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر زمستان‌گذران در چهار محدوده تالابی حفاظت شده در مجموعه تالاب بین‌المللی انزلی به نام‌های سلکه، سرخانکل، چوکام و سیاه‌کشیم است. برای رسیدن به این هدف، از داده‌های حاصل از سرشماری نیمه زمستانه یک دوره 10 ساله (1382-1385 و 1387-1392) استفاده شد. همچنین در مطالعه حاضر تشابه جامعه پرندگان چهار منطقه فوق مورد سنجش قرار گرفت. برای این منظور از شاخص تشابه موریستا و آزمون PCA استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد، در مجموع 65 گونه پرنده آبزی و کنارآبزی در این چهار منطقه شناسایی شده است. بیشترین تعداد گونه در تالاب سلکه (57 گونه) و بیشترین میانگین فراوانی جمعیت نیز در تالاب سیاه‌کشیم (31504 فرد) ثبت گردید. بیشترین و کمترین تعداد پرنده آبزی و کنارآبزی در مجموع این چهار منطقه به ترتیب در سال 1392 (103332 فرد) و در سال 1384 (42842 فرد) شمارش شد. مرغابی‌ها با 18 گونه بیشترین تعداد گونه و اکراس‌یان و پرستوی‌دریایی‌یان با یک گونه کمترین تعداد را در بین تیره‌ها در این مناطق در سرشماری‌های نیمه زمستانه دارا بودند. نتایج همچنین نشان داد، پناهگاه حیات وحش سرخانکل کمترین شباهت گونه را با سایر مناطق دارد. با توجه به غنای گونهای بالا این منطقه و نقش بیشتر آن در حفاظت از پرندگان آبزی غواص نسبت به سه منطقه‌ی دیگر (سلکه، چوکام و سیاه‌کشیم)، شایسته است این بخش از تالاب انزلی نسبت به گذشته مورد حفاظت بیشتر قرار گیرد. اجرای برنامههای مدیریت جامع تالاب و استقرار نظام مدیریت یکپارچه بومسازگانی از جمله مهمترین راهبردها برای حفظ کیفیت و کمیت این چهار منطقه برای پرندگان آبزی و کنارآبزی زمستان‌گذران است.
مسعود یوسفی؛ فرهاد عطایی؛ انوشه کفاش؛ حمید رضا رضایی
دوره 6، شماره 3 ، اسفند 1396، ، صفحه 117-126
چکیده
چکیده استان البرز با وسعتی برابر با 5833 در غرب استان تهران واقع شده است. اطلاعات اندکی درباره خزندگان و توزیع آنها در استان البرز در دسترس است. در مطالعه حاضرکه در سال های 95-1394 در استان البرز صورت گرفته، فون سوسماران این استان مورد شناسایی قرار گرفت و نقشه توزیع سوسماران شناسایی شده، تهیه شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که 13 گونه ...
بیشتر
چکیده استان البرز با وسعتی برابر با 5833 در غرب استان تهران واقع شده است. اطلاعات اندکی درباره خزندگان و توزیع آنها در استان البرز در دسترس است. در مطالعه حاضرکه در سال های 95-1394 در استان البرز صورت گرفته، فون سوسماران این استان مورد شناسایی قرار گرفت و نقشه توزیع سوسماران شناسایی شده، تهیه شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که 13 گونه سوسمار متعلق به خانوادههای آگامیده، لاسرتیده، جکونیده و سنسیده به قرار زیر Paralaudakia caucasia، Trapelus agilis، Phrynocephalus persicus، Darevskia defilippi، Lacerta strigata، Eremias persica ، Eremias fasciata، Eremias papenfussi، Ophisops elegans، Mesalina watsonana، Bunopus crassicaudus، Ablepharus bivittatus و Eumeces schneideri در این استان زیست میکنند. در مطالعه حاضر دو رکورد جدید از توزیع سوسماران ثبت شد گونه Lacerta strigata در ارتفاعی 900 متر بالاتر از ارتفاع ثبت شده قبلی در شمال استان یافت شد، همچنین غربیترین رکورد توزیع Eremias fasciata در این استان ثبت شد که از رکورد قبلی آن در مرکز ایران تا 200 کیلومتر فاصله دارد.
مسعود یوسفی؛ علی خانی؛ صیاد شیخی ئیلانلو؛ الهام نورانی؛ انوشه کفاش
دوره 6، شماره 2 ، آذر 1396، ، صفحه 107-118
چکیده
وضعیت و توزیع پرندگان زادآور در ایران مخصوصاً در شمال شرق کشور نسبتاً ناشناخته مانده است. در مقاله حاضر فهرست پرندگان زادآور استان خراسان رضوی (شهرستانهای سبزوار، مشهد، قوچان، تربت حیدریه، درگز و سرخس) بر اساس بازدیدهای میدانی سالهای 1387 تا 1395 ارائه میگردد. نتایج نشان میدهد که 54 گونه پرنده در محدوده مطالعاتی زادآوری دارند. ...
بیشتر
وضعیت و توزیع پرندگان زادآور در ایران مخصوصاً در شمال شرق کشور نسبتاً ناشناخته مانده است. در مقاله حاضر فهرست پرندگان زادآور استان خراسان رضوی (شهرستانهای سبزوار، مشهد، قوچان، تربت حیدریه، درگز و سرخس) بر اساس بازدیدهای میدانی سالهای 1387 تا 1395 ارائه میگردد. نتایج نشان میدهد که 54 گونه پرنده در محدوده مطالعاتی زادآوری دارند. تعداد گونههای زادآور در استان خراسان رضوی احتمالاً بیشتر از این است اما در مقاله حاضر تنها فهرست گونههایی ارائه می گردد که شواهد قطعی از زادآوری آنها بهدست آمده است. در میان گونههای زادآور استان، بالابان و کرکسمصری در سطح بین‌المللی در خطر انقراض، هوبره آسیب‌پذیر و سبزقبا نزدیک به تهدید است. بهدلیل اهمیت ثبت اطلاعات پرندگان زادآور نگارندگان فرمی برای ثبت اطلاعات پرندگان با توجه به حداقل اطلاعات مورد نیاز، تهیه و به عنوان فرم ثبت اطلاعات پرندگان زادآور در ایران پیشنهاد می دهند.
مسعود یوسفی؛ مجتبی شکرانه؛ صیاد شیخی ئیلانلو
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 69-78
چکیده
شهرستان بوانات با وسعت 2/4992 هکتار در منتی الیه شمال شرق استان فارس و به صورت هم مرز با استان یزد قرار دارد. این شهرستان به دلیل دارا بودن تنوع بالای از بومسازگانها از غنای بالای از پرندگان برخوردار است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی فون پرندگان شهرستان بوانات و تهیه فهرست کاملی از پرندگان شهرستان طی سالهای 1386 تا 1393 انجام گرفت. پرندگان ...
بیشتر
شهرستان بوانات با وسعت 2/4992 هکتار در منتی الیه شمال شرق استان فارس و به صورت هم مرز با استان یزد قرار دارد. این شهرستان به دلیل دارا بودن تنوع بالای از بومسازگانها از غنای بالای از پرندگان برخوردار است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی فون پرندگان شهرستان بوانات و تهیه فهرست کاملی از پرندگان شهرستان طی سالهای 1386 تا 1393 انجام گرفت. پرندگان مشاهده شده در هر زیستگاه به طور جداگانه ثبت شدند. نتایج حاصل نشان داد تعداد 85 گونه پرنده از 12 راسته و 32 خانواده پرندگان ایران در شهرستان بوانات زیست مینماید. از این میان راسته گشنجکسانان با 61 گونه 93% از پرندگان شناسایی شده را در بر گرفته است. همچنین خانوادههای توکاها، سهرهها و کلاغها هر کدام به ترتیب با 18، 6 و 6 گونه دارای بیشترین غنای گونهای در سطح شهرستان بودند. در میان فصول مختلف سال نیز فصل بهار و تابستان هر کدام به ترتیب با 65 و 37 گونه دارای بیشترین غنای گونهای بودند. به دلیل نبود پیکرههای آبی طبیعی و انسان ساخت قابل توجه در شهرستان گونههای اندکی از پرندگان آبزی و کنار آبزی در آن زیست مینماید، و به همین دلیل تعداد گونه های مشاهده شده در فصل پاییز و زمستان نسبت به سایر فصول پایین تر استدرحالی است که این شهرستان دارای زیستگاههای مناسبی برای حضور پرندگان خشکیزی به خصوص در فصل بهار و تابستان میباشد.
صیاد شیخی ئیلانلو؛ مسعود یوسفی؛ اسکندر رستگار پویانی؛ وحید زمانی
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 39-48
چکیده
چکیده دم جنبانک ابلق ((Motacilla alba دارای سه زیرگونه با نام‌هایM.a.persica، M.a.personata و dukhunensisM. aدر ایران است و گمانهزنیهایی درباره وقوع دورگهزایی در بین زیرگونههای مذکور وجود دارد. هدف مطالعه حاضر بررسی تفاوتهای ریختی بین دو زیر گونهM.a.persicaو M.a.personata در ایران است. برای این منظور تعداد 17 نمونه در سال 1389 از محدوده حضور دو زیرگونه جمعآوری ...
بیشتر
چکیده دم جنبانک ابلق ((Motacilla alba دارای سه زیرگونه با نام‌هایM.a.persica، M.a.personata و dukhunensisM. aدر ایران است و گمانهزنیهایی درباره وقوع دورگهزایی در بین زیرگونههای مذکور وجود دارد. هدف مطالعه حاضر بررسی تفاوتهای ریختی بین دو زیر گونهM.a.persicaو M.a.personata در ایران است. برای این منظور تعداد 17 نمونه در سال 1389 از محدوده حضور دو زیرگونه جمعآوری و مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تفاوتهای ریختی بین دو زیرگونه هفت صفت اولیه اندازهگیری و بر اساس آنها شش صفت ثانویه نیز ساخته شد و با استفاده از آزمون تی و تجزیه به مؤلفههای اصلی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که پنجمتغیر از بین متغیرهای مورد بررسی دارای تفاوت معنیداری بین دو زیر گونه است و پراکنش افراد دو زیرگونه حول محورهای اول و دوم PCAکاملاً از یکدیگر جدا میباشد. همچنین، دو زیرگونه از نظر رنگ آمیزی ناحیه سر، جلو سر و گلو نیز مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داددو زیرگونه الگوی ثابت و متفاوتی از رنگآمیزی را نشان میدهند و هیچ نشانهای از وجود افراد حد واسط یافت نشد. با توجه به جدایی مورفومتریک دو زیرگونه، احتمال جدایی نمونههای دورگه از نمونههای والد در ناحیه تماس آنها بر اساس صفات مورفومتریک وجود دارد.
