با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی ‏اصفهان

2 دانشیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

چکیده
کمّی‌سازی ویژگی‌های ریختی شکل بدن جمعیت‌های مختلف ماهیان سبب شناسایی بهتر آنها می‌شود و درک بهتری از تاریخچه تکاملی جمعیت‌های گوناگون آن را ارایه می‌کند. از این رو، این پژوهش با هدف بررسی ویژگی ریخت‌شناسی جمعیت‌های سیاه‌ماهی (Capoeta fusca) در آب‌های داخلی ایران با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی به اجرا در آمد. برای این منظور تعداد 122 نمونه سیاه‌ماهی از سه رودخانه امیرآباد، کال‌شور و تبارک نمونه‌برداری شد. از نیم‌رخ چپ بدن ماهی‌ها عکس‌برداری شد و روی تصاویر دو بعدی حاصل به منظور استخراج داده‌های شکل بدن روش ریخت‌سنجی هندسی، با استفاده از نرم‌افزار TpsDig2 تعداد 15 لندمارک تعریف و رقومی شد. داده‌های لندمارک پس از تحلیل پروکراست با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)، آنالیز متغیرهای کانونی (CVA) و آنالیز خوشه‌ای (CA) تحلیل شدند و الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل جمعیت‌ها در شبکة تغییر شکل مصورسازی شد. مطابق نتایج تجزیه به مؤلفه­های اصلی، شش مؤلفه اول بالاتر از نقطه برش جولیف قرار داشتند و در مجموع 37/79 درصد واریانس را به خود اختصاص دادند. بیشترین واریانس مربوط به تغییرات اندازه سر، ارتفاع بدن، جایگاه باله پشتی و مخرجی، طول قاعده باله پشتی و اندازه طول ساقه دمی بود. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و کلیه نتایج تحلیل همبستگی کانونی صفات شمارشی نشان داد که جمعیت‌ها با یکدیگر اختلاف معنی‌دار دارند (0001/0>P). تحلیل خوشه‌ای نیز جمعیت رودخانه کال‌شور را در گروهی جداگانه نسبت به دو جمعیت رودخانه‌های امیرآباد و تبارک قرار داد.
 

کلیدواژه‌ها

Adams, D.C.; Rohlf, F.J.; Slice, D.E. (2004). Geometric Morphometrics: Ten years of progress following the ‘revolution’. Italian Journal of Zoology; 71: 5-16.
Bakhoum, S.A. (1994). Comparative study on length-weight relationship & condition factor of the genus Oreochromis in polluted and non-polluted parts of Lake Mariut Egypt. Bull. Natl. Inst. Oceanogr. Fish.; 20(1): 201-210.
Banimasani, M.; Keivany, Y.; Ebrahimi, E. (2018). Comparative study of Capoeta barroisi populations in Qomrud, Kor and Sheldon rivers using meristic and geometric morphometric data. Journal of Animal Environment: In press.
Bianco, P.G.; Banarescu, P. (1982). A contribution to the knowledge of the Cyprinidae of Iran (Pisces, Cypriniformes). Cybium; 6(2): 75-96.
Bookstein, F.L. (1991). Morphometric tools for landmark data: geometri and biology Cambridge: Cambridge University Press. Cadrin, S.X., 2000. Advances in morphometric identification of fishery stocks. Review in Fish Biology & Fisheries; 10: 91-112.
Coad, B.W. (2006). Endemicity in the Freshwater Fishes of Iran. Iranian Journal of Animal Biosystematics; 1(1): 1-13.
Coad, B.W. (2018). Freshwater Fishes of Iran. www.briancoad.com.
Esmaeili, H.R.; Mehraban, H.; Abbasi, K.; Keivany, Y.; Coad, B. (2017). Review and updated checklist of freshwater fishes of Iran: Taxonomy, distribution and conservation status‏. Iranian Journal of Ichthyology; 4(Suppl. 1): 1-114.
Guill, J.M.; Hood, C.S.; Heins, D.C. (2003). Body shape variation within and among three species of darters (Perciformes: Percidae). Ecology of Freshwater Fish; 12: 134-140.
Jalili, P.; Eagderi, S.; Keivany, Y‏. (2015). Body shape comparison of Kura bleak (Alburnus filippii) in Aras and Ahar-Chai rivers using geometric morphometric approach‏. Research in Zoology; 5(1): 20-24.
Keivany, Y.; Nasri, M.; Abbasi, K.; Abdoli, A. (2016). Atlas of inland water fishes of Iran. Iran Department of Environment Press. 218 p.
Keivany, Y.; Arab, M. (2017). Geometric morphometric comparison of trout barb, Capoeta trutta (Teleostei: Cyprinidae) in the Tigris River basin. Iranian Journal of Ichthyology; 4(3): 220-230.
Krupp, F. (1985). Systematic and Zoogeographie der Subwasserfische des levantin ischen Grabenbruch systems und der Ostkuste des Mittelmeeres. Dissertation zurErlangung des Grades Doktor der Natur wissens chaften" am Fachbereich Biologie der Johannes Gutenberg- Universitat in Mainz. 215 pp. Anhang: Abbildungen, Karten, Tabellen. 169 p.
Johari, S.A.; Coad, B.W.; Mazloomi, S.; Kheyri, M.; Asghari, S. (2009). Biological and morphometric characteristics of Capoeta fusca, a cyprinid fish living in the qanats of south Khorasan, Iran. Zoology in the Middle East; 47: 63-70.
Langerhans, R.B.; Reznick, D.N. (2010). Ecology and evolution of swimming performance in fishes: predicting evolution with biomechanics. In: Fish locomotion: an ecoethological perspective (eds. Domenici, P. and Kapoor, B. G.). pp. 200-248.
Mouludi-Saleh, A.; Keivany, Y.; Jalali, S.A.H. (2017). Geometric Morphometric Comparison of Namak Chub (Squalius namak, Khaefi et al., 2016) in Rivers of Lake Namak Basin of Iran. Research in Zoology; 7(1): 1-6.
Razavipour, P.; Eagderi, S.; Poorbagher, H.; Javanshir Khooi, A.; Keivany, Y. (2015). Phenotypic plasticity of the Tuini fish, Capoeta damascina, (Actinopterygii: Cyprinidae) populations in Iranian part of Tigris basin using geometric morphometric approach‏‏. Journal of Animal Research; 28: 170-179.
Razavipour, P.; Eagderi, S.; Poorbagher, H.; Javanshir Khooi, A.; Keivany, Y. (2015). Comparative study of morphological characteristics of Tuini fish (Capoeta damascina) in inland water of Iran using geometic morphometric method. Journal of Fisheries; 68(1): 79-90.
Smith, T.B.; Skulason, S. (1996). Evolutionary significance of resource polymorphisms in fishes, amphibians, and birds. Annual Review of Ecology & Systematics; 27: 111-133.
Turan, C. (2000). Otolith shape and meristic analysis of herring (Clupea harengus) in the North-East Atlantic. Archive of Fishery & Marine Research; 48(3): 213-225.
Turan, C.; Oral, M.; Oztürk, B.; Duzgunes, E. (2006). Morphometric and meristic variation between stocks of Blue fish Pomatomus saltatrixin the Black, Marmara, Aegean & northeastern Mediterranean Seas. Fisheries Research; 79(1): 139-147.