با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 کارشناس ارشد، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 استادیار، گروه علوم و مهندسی شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

چکیده

چکیده
مطالعه حاضر به‌‌منظور بررسی تنوع ریختی چهار جمعیت‌ شاه‌کولی ارومیه (Alburnus atropatenae)، با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی انجام شد. برای این منظور تعداد 163 نمونه از چهار رودخانه حوضه ارومیه شامل رودخانه‌های بانه، سقزچای، سیمینه‌رود و زرینه‌رود با استفاده از الکتروشوکر نمونه‌برداری شدند. برای استخراج داده‌های شکل از سمت چپ نمونه تصاویر دوبعدی تهیه گردید. سپس تعداد 15 لندمارک هم‌ساخت تعریف و با استفاده از نرم‌افزار TpsDig2 بر روی نمونه‌ها رقومی شدند. داده‌های لندمارک پس از روی هم‌گذاری بر اساس آنالیز پروکراست با استفاده از تحلیل‌های PCA، CVA با ارزش P حاصل از Permutation test و Cluster Analysis موردبررسی قرار گرفتند. میانگین شکل بدن هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل مصورسازی گردید. نتایج نشان داد که تفاوت معنی‌داری ازنظر شکل بدن بین جمعیت‌های موردمطالعه وجود دارد. بر اساس تجزیه‌وتحلیل خوشه‌ای، جمعیت‌های موردمطالعه بر اساس شکل بدن به دو خوشه شامل خوشه رودخانه بانه و خوشه رودخانه‌های سقزچای، سیمینه‌رود و زرینه‌رود تقسیم شدند. بر این اساس جمعیت‌های بانه، سیمینه‌رود و سقزچای با بدنی پهن و به ترتیب به‌واسطه سر کوچک‌تر، موقعیت عقبی چشم‌ها و طول قاعده باله پشتی کمتر و جمعیت زرینه‌رود به‌واسطه بدنی دوکی‌شکل با عمق کمتر قابل تفکیک باشند. این تفاوت‌های ریختی می‌تواند بیانگر تکامل در حال پیشرفت جمعیت‌های این گونه تحت تأثیر شرایط محیطی رودخانه‌های محل زیست و جدایی جغرافیایی باشد.

کلیدواژه‌ها

 
Abdoli, A.; (2016). The inlandwater fishes of Iran, 1. Iran-Shenasi. Tehran.
Bagherian, A.; Rahmani, H.; (2007). Morphological differentiation between two populations of the Shemaya, Chalcalburnus chalcoides: a geometrical morphometric approach. Zoology in the Middle East; 40: 53-62.
Bagherian, A.; Rahmani, H.; (2009). Morphological discrimination between two populations of shemaya, Chalcalburnus chalcoides (Actinopterygii, Cyprinidae) using a truss network. Animal Biodiversity and Conservation; 32(1): 1-8.
Booke, H. E.; (1981). The Conundrum of the Stock Concept-Are Nature and Nurture Definable in Fishery Science? Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences; 38(2): 1479-1480.
Brown, I.L.; Ehrlich, P.R.; (1980). Population biology of the checkerspot butterfly, Euphydryas chalcedona structure of the Jasper Ridge colony. Oecologia; 47(2): 239-251.
Bruckerhoff, L.A.; Magoulick, D.D.; (2017). Hydrologic regimes as potential drivers of morphologic divergence in fish. Evolutionary Ecology; 31(4): 517-531.
Coad, B.W.; (2018). Freshwater fishes of Iran. www.briancoad.com. accessed (23 Feb) 2018.
Dynes, J.; Magnan, P.; Bernatchez, L.; Rodriguez, M.A.; (1999). Genetic and morphological variation between two forms of lacustrine brook charr. Journal of Fish Biology; 54(5): 955-972.
Eagderi, S.; Esmaeilzadegan, E.; Maddah, A.; (2013). Body shape variation in riffle minnows (Alburnoides eichwaldii De Filippii, 1863) populations of Caspian Sea basin. Taxonomy and Biosystematics; 5(14): 1-8 (in Farsi with an English abstract).
Elliott, N.G.; Haskard, K.; Koslow, J.A.; (1995). Morphometric analysis of orange roughy (Hoplostethus atianticus) off the continental slope of southern Australia. Journal of Fish Biology; 46(2): 202-220.
Guill, M.J.; s, HC.; C, HD. (2003). Body shape variation within and among three species of darters (Perciformes: Percidae). Ecology of Freshwater Fish; 12(2): 134-140.
Haas, T.C.; Blum, M.J.; Heins, D.C.; (2010). Morphological responses of a stream fish to water impoundment. Biology Letters: 1-4.
Hammer, Ø.;(2012). PAST: Paleontological Statistics. Natural History Museum University of Oslo. Oslo.
HäNfling, B.; Brandl, R.; (1998). Genetic and morphological variation in a common European cyprinid, Leuciscus cephalus within and across Central European drainages. Journal of Fish Biology; 52: 706-715.
Hasanpoor, S.; Eagderi, S.; Nasri, M.; Roshan, S.J.; (2015). Phenotype plasticity analysis of Alburnus mossulensis Heckel, 1843 from Tigris basin using Geometric morphometrics. Journal of Fisheries; 9(1): 63-73 (in Persian).
Heidari, A.; Mousavi-Sabet, H.; Khoshkholgh, M.; Esmaeili, H.R.; Eagderi, S.; (2013). The impact of Manjil and Tarik dams (Sefidroud River, southern Caspian Sea basin) on morphological traits of Siah Mahi Capoeta gracilis (Pisces: Cyprinidae). International Journal of Aquatic Biology; 1(4): 195-201.
Helfman, G.S.; Collette, B.B.; Facey, D.E.; Bowen, B.W.; (2009). The Diversity of Fishes: Biology, Evolution, and Ecology, 2. Wiley-Blackwell.  .
Hendry, A.P.; Taylor, E.B.; McPhail, J.D.; (2002). Adaptive divergence and the balance between selection and gene flow: lake and stream stickleback in the Misty system. Evolution; 56(6): 1199-1216.
Jerry, D.R.; Cairns, S.C.; (1998). Morphological variation in the catadromous Australian bass, from seven geographically distinct riverine drainages. Journal of Fish Biology; 52(4): 829-843.
Keivany, Y.; Nasri, M.; Abbasi, K.; Abdoli, A.; (2016). Atlas of Inland Water Fishes of Iran, 1. Iran Department of Environment, (in Persian).
Klingenberg, C.P.; (2011). MorphoJ: an integrated software package for geometric morphometrics. Molecular Ecology Resources; 11: 353-357.
Langerhans, R.B.; Layman, C.A.; Langerhans, A.K.; Dewitt, T.J.; (2003). Habitat-associated morphological divergence in two neotropical fish species. Biological journal of the Linnean Society; 80(4): 689-698.
Langerhans, R.B.; Reznick, D.N.; (2010). Ecology and Evolution of Swimming Performance in Fishes: Predicting Evolution with Biomechanics. In:  Domenici, P and Kapoor, BG (eds.), Fish Locomotion: An Etho-Ecological Perspective, Science Publishers, pp. 200-248.
Marcil, J.; Swain, D.P.; Hutchings, J.A.; (2006). Genetic and environmental components of phenotypic variation in body shape among populations of Atlantic cod (Gadus morhua L.). Biological Journal of the Linnean Society; 88(3): 351-365.
Mohadasi, M.; Shabanipour, N.; Eagderi, S.; (2013). Habitat-associated morphological divergence in four Shemaya, Alburnus chalcoides (Actinopterygii: Cyprinidae) populations in the southern Caspian Sea using geometric morphometrics analysis. International Journal of Aquatic Biology; 1(2): 82-92.
Mousavi-Sabet, H.; Eagderi, S.; (2016). Garra lorestanensis, a new cave fish from the Tigris River drainage with remarks on the subterranean fishes in Iran (Teleostei: Cyprinidae). FishTaxa; 1(1): 45-54.
Nacua, S.S.; Dorado, E.L.; Torres, M.A.J.; Demayo, C.G.; (2010). Body Shape Variation between Two Populations of the White Goby, Glossogobius giuris (Hamilton and Buchanan). Research Journal of Fisheries and Hydrobiology; 5(1): 44-51.
Nasri, M.; Eagderi, S.; Farahmand, H.; (2016). Descriptive and comparative osteology of Bighead Lotak, Cyprinion milesi (Cyprinidae: Cypriniformes) from southeastern Iran. Vertebrate Zoology; 66(3): 251-260.
Nasri, M.; Eagderi, S.; Farahmand, H.; Hashemzade-SegharLoo, I.; (2013). Body shape comparison of Cyprinion macrostomum (Heckel, 1843) and Cyprinion watsoni (Day, 1872) using geometric morphometric method. International Journal of Aquatic Biology; 1(5): 240-244.
Nasri, M.; Eagderi, S.; Keivany, Y.; Farahmand, H.; Dorafshan, S.; Nezhadheydari, H.; (2018). Morphological diversity of Cyprinion Heckel, 1843 species (Teleostei: Cyprinidae) in Iran. Iranian Journal of Ichthyology; 5(2): 96-108.
O’leary, S.J.; Martinez, C.M.; Baumann, H.; Abercrombie, D.L.; Poulakis, G.R.; Murray, C.H.; Feldheim, K.A.; Chapman, D.D.; (2016). Population genetics and geometric morphometrics of the Key silverside, Menidia conchorum, a marine fish in a highly fragmented, inland habitat. Bulletin of Marine Science; 92(1): 1-19.
Radkhah, A.; Poorbagher, H.; Eagderi, S.; Nasri, M.; (2015). The environmental factors influencing the phenotypic plasticity of Barbus lacerata (Heckel, 1843) in the Zarrineh River, theUrmia Lake basin. Journal of Fisheries (Iranian Journal of Natural Recources); 68(4): 521-531 (in Persian).
Rahmani, H.; Kiabi, B.H.; (2006). Inter- Population Morphological Diversity in Chalcalburnus chalcoides (Gueldenstaedt, 1772) in Haraz and Gazafrud Rivers. Journal of Environmental Sciences; 10(4): 21-34 (in Persian).
Rohlf, F.J.; (2010). TpsDig2–Thin Plate Spline Digitise. 2.16. New York. State University of New York.
Rohlf, F.J.; (2013). tpsUtil (tps utility program). 1.58. Department of Ecology and Evolution, State University of New York at Stony Brook.
Samaee, S-M.; Patzner, R.A.; (2011). Morphometric differences among populations of Tu ini, Capoeta damascina (Teleostei: Cyprinidae), in the interior basins of Iran. Journal of Applied Ichthyology; 27: 928-933 (English).
Spoljaric, M.A.; Reimchen, T.E.; (2008). Habitat-dependent reduction of sexual dimorphism in geometric body shape of Haida Gwaii threespine stickleback. Biological Journal of the Linnean Society; 95: 505-516.
Timi, J.T.; Paoletti, M.; Cimmaruta, R.; Lanfranchi, A.L.; Alarcos, A.J.; Garbin, L.; George-Nascimento, M.; Rodríguez, D.H.; Giardino, G.V.; Mattiucci, S.; (2014). Molecular identification, morphological characterization andnew insights into the ecology of larval Pseudoterranovacattani in fishes from the Argentine coast with itsdifferentiation from the Antarctic species, P. decipiens sp. E (Nematoda: Anisakidae). Veterinary Parasitology, 199(1-2): 59-72.
Vasconcelos, J.; Vieira, A.R.; Sequeira, V.; González, J.A.; Kaufmann, M.; Gordo, L.S.; (2018). Identifying populations of the blue jack mackerel (Trachurus picturatus) in the Northeast Atlantic by using geometric morphometrics and otolith shape analysis. Fishery Bulletin; 116(1): 81-92.
Vogel, S.; (1994). Life in Moving Fluids: The Physical Biology of Flow, 2nd. Princeton University Press. New Jersey.
Webb, P.W.; (1984). Body Form, Locomotion and Foraging in Aquatic Vertebrates. American Zoologist; 24(1): 107-120.
Wootton, R.J.; (1999). Ecology of Teleost Fishes, 2. Springer. London.
Zamani-Faradonbeh, M.; Eagderi, S.; Nasri, M.; (2014). Geometrics morphometric comparison of populations of Waspi Cabdio morar (Hamilton, 1822) in Mashkil and Mokran Basins. Iranian Journal of Fisheries Sciences; 23(2): 72-61 (in Persian).