با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم جانوری، بخش زیست شناسی، دانشکده ‏علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران‏

2 گروه علوم جانوری، بخش زیست‌شناسی، دانشکده ‏علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران‏

10.30473/eab.2024.71047.1944

چکیده

خانواده زنبورخوارها شامل 31 گونه پرنده با رنگ­های درخشان هستند که در پالئوتروپیکال و جنوب اوراسیا زیست می­کنند. از این تعداد، تنها سه گونه در ایران زیست می­کنند. با توجه به نقش زنبورخوارها در طبیعت، حضور سه گونه از آن‌ها در استان فارس و تعارضی که بین زنبورداران و گونه­های این جنس وجود دارد، بررسی پراکنش گونه­های آن در استان دارای اهمیت می‌باشد. لذا پراکنش این گروه در نواحی اکولوژیکی استان فارس طی عملیات میدانی متعدد در سال­های 1396و 1397 انجام شد. در این مطالعه برای زنبورخوار معمولی 294 نقطه پراکنشی، زنبورخوار سبز 58 و زنبورخوار گلوخرمایی 13 نقطه پراکنشی ثبت شد. نتایج نشان داد زنبورخوار معمولی در اکثر نواحی استان، زنبورخوار سبز در قسمت‌های جنوبی و غربی و زنبورخوار گلوخرمایی در نواحی غربی و شمالی استان پراکنش دارد. با توجه به نواحی اکولوژیکی استان، زنبورخوار معمولی در هر سه ناحیه اکولوژیکی شامل ناحیه بیایانی در قسمت‌های شمالی، ناحیه زاگرس در قسمت‌های مرکزی و ناحیه بیابانی و نیمه­بیابانی در جنوب استان پراکنش دارد، اما بیش‌ترین پراکنش آن در نواحی استپی جنگلی کوه­های زاگرس است. زنبورخوار گلوخرمایی فقط در ناحیه زاگرس مشاهده شد. زنبورخوار سبز در نواحی اکولوژیکی زاگرس و همچنین بیابانی و نیمه­بیابانی جنوب ایران پراکنش دارد و بیش‌ترین پراکنش آن در ناحیه بیابانی و نیمه­بیابانی جنوب است. این سه گونه در برخی مناطق در استان فارس همپوشانی پراکنشی دارند و مناطقی که محل زیست هر سه گونه است احتمالاً زنبور­داری با خطر ریسک بیش‌تری همراه است و  برای مکان­یابی محل قرارگیری کندوها لازم است به این مهم توجه شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Alfallah, H.M., Alfituri, M., & Hmuda, M. (2010). The impact of Bee eater (M. apiaster) on the behavior of Honey bee (Apis mellifera L.) during foraging. Journal of Plant Protection and Pathology, 1 (12), 1023-1034.
Aliabadian, M., Kaboli, M., Kiabi, B., & Nijman, V. (2007). Contact and hybrid zone hotspots and evolution of birds in the Middle East. Progress in Natural Science, 17 (9), 1114-1115.
Dickinson, E.C. (ed.)(2003). The Howard and Moore complete checklist of the birds of the World. Princeton: Princeton University Press.
Eilami, B., Hamzehzarghani, H, Tahmasebi, Gh., Bahreini, R., Al-e Mansoor, H., & Karimi, A.H. (2006). Surveys on distribution of honey bee eaters and predators in Fars province. Animal Science Journal, 73, 74-81 (In Persian).
Firouz, E. (2005). The Complete Fauna of Iran. New York: I.B. Tauris.
Fry, C.H., & Fry, K. (1992). Kingfishers, Bee-Eaters and Rollers. New Jersey: Princeton University Press.
Fry, C.H., del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A., & de Juana, E., eds. (2016). "Family Meropidae: Bee-eaters" in Handbook of the Birds of the World. Barcelona: Lynx Edicions.
Gill, F., Donsker, D., & Rasmussen,  P. (Eds). (2024). IOC World Bird List (v14.1). doi:  10.14344/IOC.ML.14.1.
Glaiim, M.K. (2014). Occurrence and status of Bee-eaters Merops spp. (Coraciiformes: Meropidae) and their attacks on honey bee colonies in Kerbala province, Iraq. Journal of Apicultural Research, 53(4), 478-488.
Gholamhosseini, A. (2021).  Avian diversity of Fars province (Southwestern Iran) with note on the zoogeographical composition. Iranian Journal of Animal Biosystematics, 17, 89-100.
Kaboli, M., Aliabadian, M., Tohidifar, M., Hashemi, A., Musavi, SB., & Roselaar, CS. (2016). Atlas of Birds of Iran. Iran: Kharazmi University Press. (In Persian).
Lavers, C.P., & Haines-Young, R.H. (1996). Using models of bird abundance to predict the impact of current land-use and conservation policies in the Flow Country of Caithness and Sutherland northern Scotland. Biological Conservation, 75, 71-77.
Leathwick, J.R. (1998). Are New-Zealand’s Nothofagus species in equilibrium with their environment? Journal of Vegetation Science, 9, 719-732.
Mansoori, J. (2013). A Field Guide to the Birds of Iran. Tehran: Farzaneh Book. (In Persian).
Mayr, E. (1963). Animal Species and Evolution. Cambridge: Harvard University Press.
Mourell, C., & Ezcurra, E. (1996). Species richness of Argentine cacti: a test of biogeographic hypotheses. Journal of Vegetation Science, 7, 667-680.
Nikzadeh, E., Shafaeipour A., & Fathinia, B. (2022). Breeding ecology of European bee eater (Merops apiaster) in kohgiluyeh city. Journal of Animal Environment, 14, 107-112. (In Persian).
Olson, D.M., Dinerstein, E., Wikramanayake, E.D., Burgess, N.D., Powell, G. V. N, Underwood, E. C., D’Amico, J.A., Itoua, I., Strand, H.E., Morrison, J.C., Loucks, C.J., Allnutt, T.F., Ricketts, T. H., Kura, Y., Lamoreux, J.F., Wettengel, W.W., Hedao, P., & Kassem, K.R. (2001). Terrestrial ecoregions of the world: a new map of life on Earth. Bioscince, 51, 933-938.
Porter, R., & Aspinall, S. (2010). Birds of the Middle East. London: Christopher Helm.
Seoane, J., Bustamante, J., & Diaz-Delgado, R. (2004). Competing roles for landscape, vegetation, topography and climate in predictive models of bird distribution. Ecological Modelling, 171, 209-222.
Scott, J.M., Davis, F., Csuti, B., Noss, R., Butterfield, B., Groves, C., Anderson, H., Caicco, S., D’erchia, F., Edwards, T.C., Ulliman, J., & Wright, R.G. (1993). GAP analysis: a geographic approach to protection of biological diversity. Wildlife Monographs, 123, 1-41.
White, F., Bartholomew, G., & Kinney, J. (1978). Physiological and ecological correlates of tunnel nesting in the European Bee-eater, Merops apiaster. Physiological Zoology, 51 (2), 140-154.
Yosef, R., Markovets, M., Mitchell, L., & Tryjanowski, P. (2006). Body condition as a determinant for stopover in bee-eaters (Merops apiaster) on spring migration in the Arava Valley, southern Israel. Journal of Arid Enviornments, 64 (3), 401-411.
Zareian, H., Esmaeili, HR., Gholamhosseini, A., Teimori, A., & Zohrabi, H. (2012). Vertebrates of Kuh-eGorm as non-hunting area, Jahrom, Iran: diversity, conservation and challenges. Iranian Journal of Animal Biosystematics, 8, 169-182.