با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زیست‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 گروه فقه و مبانی حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ‏ایران

3 گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.30473/eab.2024.72070.1964

چکیده

این مطالعه به بررسی وضعیت فلزات سمی در خاک و ماهی‌های سواحل خلیج‌فارس، با تمرکز بر منطقه بوشهر می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و ارزیابی غلظت فلزات سنگین مانند سرب، کادمیوم، جیوه و آرسنیک در نمونه‌های خاک و ماهی‌های صیدشده از این منطقه است. با استفاده از روش‌های استاندارد نمونه‌برداری و آنالیز شیمیایی، داده‌های لازم جمع‌آوری و تحلیل شدند. با توجه به مقادیر به‌دست‌آمده از پنج ایستگاه در خاک‌های سواحل خلیج‌فارس غلظت فلزات سنگین، فلزات منگنز، روی، کروم و نیکل بیش از سایر فلزات به چشم می‌خورد. همچنین با بررسی میانگین نرخ فلزات سنگین در ماهی‌های سه ایستگاه خلیج‌فارس، غلظت فلزات آلومینیوم، روی، سرب، نیکل و مس بیش‌ترین مقادیر را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج نشان‌دهنده وجود غلظت‌های بالای برخی فلزات سمی در خاک و ماهی‌ها بود که می‌تواند ناشی از فعالیت‌های صنعتی، کشاورزی و آلودگی‌های نفتی باشد. این یافته‌ها نگرانی‌هایی را در مورد سلامت اکوسیستم و ایمنی غذایی در منطقه بوشهر به وجود می‌آورد و ضرورت اقدامات مدیریتی و نظارتی برای کاهش آلودگی و حفاظت از منابع طبیعی را تأکید می‌کند. به‌طور کلی، فلزات سنگین در سطح بسیار کم برای بدن سمی هستند. آلومینیوم، سرب و کادمیوم و نیکل دارای درجه سمیت بالاتری هستند، لذا، افزایش این فلزات در بافت ماهیان به بیش‌تر از حد مجاز با مخاطرات زیادی همراه است. مکانیسم اصلی سمیت فلزات سنگین شامل تولید رادیکال‌های آزاد برای ایجاد استرس اکسیداتیو، آسیب به مولکول‌های بیولوژیکی مانند آنزیم‌ها، پروتئین‌ها، لیپیدها، اسیدهای نوکلئیک و آسیب DNA می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Akila, M., Anbalagan, S., Lakshmisri, N. M., Janaki, V., Ramesh, T., Jancy Merlin, R., Kamala-Kannan, S. (2022). Heavy metal accumulation in selected fish species from Pulicat Lake, India, and health risk assessment. Environmental Technology & Innovation, 27, 102744.
Alamdar, A., Eqani, S. A. M. A. S., Hanif, N., Ali, S. M., Fasola, M., Bokhari, H., ... & Shen, H. (2017). Human exposure to trace metals and arsenic via consumption of fish from river Chenab, Pakistan and associated health risks. Chemosphere, 168, 1004-1012.
Ali, H., & Khan, E. (2018). Assessment of potentially toxic heavy metals and health risk in water, sediments, and different fish species of River Kabul, Pakistan. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 24(8), 2101-2118.
Ali, H., & Khan, E. (2018). Bioaccumulation of non-essential hazardous heavy metals and metalloids in freshwater fish. Risk to human health. Environmental chemistry letters, 16(3), 903-917.
Ali, M. M., Ali, M. L., Rakib, M. R. J., Islam, M. S., Bhuyan, M. S., Senapathi, V., ... & Rahman, M. Z. (2022). Seasonal behavior and accumulation of some toxic metals in commercial fishes from Kirtankhola tidal river of Bangladesh–a health risk taxation. Chemosphere, 301, 134660.
Asare, M. L., Cobbina, S. J., Akpabey, F. J., Duwiejuah, A.B., & Abuntori, Z.N. (2018). Heavy metal concentration in water, sediment and fish species in the Bontanga Reservoir, Ghana. Toxicology and Environmental Health Sciences, 10(1), 49-58.
Ashraf, R., & Ali, T. A. (2007). Effect of heavy metals on soil microbial community and mung beans seed germination. Pakistan Journals of Botany, 39 (2), 629-636.
Chen, G. Q., Chen, Y., Zeng, G. M., Zhang, J. C., Chen, Y. N., Wang, L., & Zhang, W. J. (2010). Speciation of Cadmium and Changes in Bacterial Communities in Red Soil Following Application of Cadmium-Polluted Compost. Environmental Engineering Science, 27 (12), 1019- 1026.
Dehghan Chenari, A., & Lak, R. (2012). Investigating the effect of heavy metal pollution caused by oil activities in the Persian Gulf on the carbonate sediments of the seabed, The 10th International Conference on Coasts, Ports and Marine Structures.
Dippong, T., Resz, M. A., Tănăselia, C., & Cadar, O. (2024). Assessing microbiological and heavy metal pollution in surface waters associated with potential human health risk assessment at fish ingestion exposure. Journal of Hazardous Materials, 476, 135187.
Eftekhar Jahromi, G., & Rezaei, A. (2015). The Convergence of Environmental Law and Human Rights; Whit an Attitude to Islamic Law. Quarterly Journal of Comparative Studies of Islamic and Western Laws, 3(1),1-32.
Giri, S. S., Kim, H. J., Jung, W. J., Lee, S. B., Joo, S. J., Gupta, S. K., & Park, S. C. (2024). Probiotics in addressing heavy metal toxicities in fish farming: Current progress and perspective. Ecotoxicology and Environmental Safety, 282, 116755.
Holy Quran
Iqbal, A., Tabinda, A. B., Yasar, A., & Mahfooz, Y. (2017). Heavy Metal Uptake and Toxicity in Tissues of Commercially Important Freshwater Fish (Labeo rohita and Wallago attu) from the Indus River, Pakistan. Polish Journal of Environmental Studies, 26(3).
Janadeleh, H. & Kardani, M. (2016). Heavy metals concentrations and human health risk assessment for three common species of fish from Karkheh River, Iran. Iranian Journal of Toxicology, 10(6), 31-37.
Karaca, A., Cetin, S. C., Turgay, O. C., & Kizilkaya, R. (2010). Effects of Heavy Metals on Soil Enzyme Activities. In: I. Sherameti and A. Varma (Ed), Soil Heavy Metals, Soil Biology, Heidelberg, 19, 237-265.
Karadede, H. & Ünlü, E. (2000). Concentrations of some heavy metals in water, sediment and fish species from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey. Chemosphere, 41(9), 1371-1376
Li, C., Wang, H., Liao, X., Xiao, R., Liu, K., Bai, J., ... & He, Q. (2022). Heavy metal pollution in coastal wetlands: A systematic review of studies globally over the past three decades. Journal of Hazardous Materials, 424, 127312.
Mondal, K., Ghosh, S., & Haque, S. (2018). A review on contamination, bioaccumulation and toxic effect of cadmium, mercury and lead on freshwater fishes. Internatiaonal Journal of Zoology Studies, 3(2),153-159.
Naeem, M., Salam, A., Khokhar, M. Y., Nasir, M. F., Nouman, M. F., Ishtiaq, A., & Yar, R. A. (2011). Evaluation of metal contents in female Oreochromis niloticus with emphasis on potential risk of consumption and relation to some biological aspects. African Journal of Biotechnology, 10(53), 11054.
Nowrozi, C., Sohrab Bigi, M. (2016). Criminal policy of Islam and Iran regarding environmental crimes, Qhaniin yar.
Rauf, A., Javed, M., & Jabeen, G. (2019). Uptake and accumulation of heavy metals in water and planktonic biomass of the River Ravi, Pakistan. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 19(10), 857-864.
Rauf, A., Javed, M., & Ubaidullah, M. (2009). Heavy Metal Levels in Three Major Carps (Catla Catla, Labeo Rohita and Cirrhina Mrigala) From the River Ravi, Pakistan. Pakistan Veterinary Journal, 29(1).
Sharma, A. K., Sharma, M., Sharma, S., Malik, D. S., Sharma, M., & Sharma, A. K. (2024). A systematic review on assessment of heavy metals toxicity in freshwater fish species: current scenario and remedial approaches. Journal of Geochemical Exploration, 107472.
Shun-hong, H., Bing, P., Zhi-hui, Y., Li-yuan, C., & Li-cheng, Z. (2009). Chromium accumulation microorganism population and enzyme activities in soils around chromium-containing slag heap of steel alloy factory. Transactions of Nonferrous Metals Society of China, 19, 241-248.
Siraj, M., Khisroon, M., & Khan, A. (2016). Bioaccumulation of heavy metals in different organs of Wallago attu from River Kabul Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan. Biological trace element research, 172, 242-250.
 Wang, Y. P., Shi, J. Y., Wang, H., Li, Q., Chen, X. C., & Chen, Y. X. (2007). The influence of soil heavy metals pollution on soil microbial biomass, enzyme activity, and community composition near a copper smelter. Ecotoxicology and Environmental Safety, 67, 75-81.
Yousafzai, A. M., Chivers, D. P., Khan, A. R., Ahmad, I., & Siraj, M. (2010). Comparison of heavy metals burden in two freshwater fishes Wallago attu and Labeo dyocheilus with regard to their feeding habits in natural ecosystem. Pakistan Journal of Zoology, 42(6).
Yousafzai, A. M., Khan, A. R., & Shakoori, A. R. (2009). Trace metal accumulation in the liver of an endangered South Asian fresh water fish dwelling in sub-lethal pollution. Pakistan Journal of Zoology, 41(1).
Yousafzai, A. M., Ullah, F., Bari, F., Raziq, S., Riaz, M., Khan, K., ... & Ahmad, H. (2017). Bioaccumulation of some heavy metals: analysis and comparison of Cyprinus carpio and Labeo rohita from Sardaryab, Khyber Pakhtunkhwa. BioMed Research International, 2017(1), 5801432.
Ziyai Bigdali, M. R. (1998). Public International Law, Ganj Danesh Library Publications, 12th edition.