با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ‏تهران، کرج. ایران

10.30473/eab.2024.62627.1867

چکیده

این مطالعه به‌منظور بررسی دوشکلی جنسی ماهی بوتک‌دهان‌بزرگ (Cyprinion macrostomum) در رودخانه زاب کوچک با استفاده از روش‌های ریخت‌سنجی سنتی و هندسی به اجرا درآمد. بدین‌منظور طی سال 1400، تعداد 37 قطعه ماهی بوتک‌دهان‌ بزرگ (21 قطعه ماده و 16 قطعه نر) با استفاده از دستگاه ماهیگیر الکتریکی صید شدند. پس از تعیین جنسیت نمونه‌ها، 18 ویژگی ریختی با استفاده از کولیس دیجیتال اندازه‌گیری شدند. همچنین برای استخراج داده‌های حاصل از شکل بدن در روش هندسی از سمت جانبی هر دو جنس نر و ماده عکس‌برداری انجام شد سپس از عکس‌های‌گرفته شده در نرم‌افزار tpsDig2 تعداد 16 نقطه لندمارک تعریف و رقومی‌سازی شدند. داده‌های استخراج شده با استفاده از آزمون‌های آماری چند متغیره تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA)، تست‌تی و من‌ویتنی، مورد تحلیل قرار گرفتند. براساس نتایج تحلیل تابع تشخیصی (DFA) و T-test هتلینگ شکل بدن در دو جنس نر و ماده تفاوت معنی‌داری را نشان داد (05/0>P). جنس نر گونه C. macrostomum عمق بدن بیشتر، پوزه خلفی‌تر و طول ساقه دمی کمتری نسبت به جنس ماده داشت. دو جنس نر و ماده در  8 صفت ریخت سنجی دارای تفاوت معنی‌داری با یکدیگر بودند(05/0>P). نتایج این مطالعه عملکرد ریخت سنجی سنتی و هندسی در تمایز دو شکلی جنسی گونه  C. macrostomum تایید نمود

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Arab, M., & Keivany, Y. (2020). Geometric morphometric comparison of trout barb (Capoeta trutta) in Bushehr basin. Journal of Applied Ichthyological Research, 8(2), 1-8. (in Persian).
Askari, G., Hedayati, S.A., & Kolangi miandare, H. (2014). Comparison of morphometric and meristic characteristics of Garra rufa (Heckel, 1843) in spring and autumn in the Shapour River, Fars, Iran. Journal of Applied Ichthyological Research, 2(1), 93-104. (in Persian).
Banimasani, M., Keivany, Y., & Ebarahimi, E. (2019). Comparative geometric morphometric study of Capoeta fusca populations in Kavir and Harirud basins. Quarterly Journal of Experimental Animal Biology, 7(4), 107-115. (in Persian).
Bibak, M., Hosseini, S.A., & Izadpanahi, G.R. (2013). Length-Weight Relationship of Cyprinion macrostomus, (Heckel, 1843) in Dalaki River and Shahpur River in South of Iran. World Journal of Fish and Marine Sciences, 5 (3), 263-265.
Eagderi, S. (2017). Determination of suitable sex for morphological comparison in populations of Aphanius dispar using geometric morphometrics. Iranian Scientific Fisheries Journal, 25 (5), 65-74. (in Persian).
Eagderi, S., & Kamal, S. (2013). Application of geometric morphomerics approach in phenotypic plasticity investigations of fishes: A case study of killifish Aphanius sophiae (Heckel, 1847) body shape comparison in Cheshme-Ali (Damghan) and Shour River (Eshtehard). Journal of Applied Ichthyological Reaserch, 1(2), 47-52. (in Persian).
Eagderi, S., Mouludi Saleh, A., & Poorbagher, H. (2020). Sexual dimorphism comparison of body shape of Esmaeilius sophiae using geometric morphometric method. Scientific Research Journal of Animal Environment, 12(4), 311-317. (in Persian).
Eagderi, S., Mouludi Saleh, A., Rostami, M., & Imani Harsini, J. (2021). Morphological pattern of the genus Alburnoides (Pisces: Cyprinidae) in Iranian inland waters using Landmark-based geometric morphometric technique. Journal of Fisheries (Iranian Journal Of Natural Resources, 74(2), 259-270. (in Persian).
Eigderi, S., Mouludi Saleh, A., & Poorbagher, H. (2020a). Sexual dimorphism comparison of body shape of Esmaeilius sophiae using geometric morphometric method. Journal of Animal Environment, 12(4), 311-316.
Eagderi, S., Mouludi-Saleh, A., Esmaeili, H.R., Sayadzadeh, G., & Nasri, M. (2022). Freshwater lamprey and fishes of Iran; a revised and updated annotated checklist-2022. Turkish Journal Zoology 46, 500-522.
 Elliott, N. G., Haskard, K., & Koslow, J. A. (1995). Morphometric analysis of orange roughy (Hoplostethus atlanticus) off the continental slope of southern Australia. Fish Biology, 46(2), 202-220.
Froese, R., & Pauly, D. (2019). FishBase. Accessed 24 September, 2019. www.fishbase.org.
Hedrick, A.V., & Temeles, E.J. (1989). The evolution of sexual dimorphism in animals: hypotheses and tests. Trends in Ecological Evolution, 4: 136-138. DOI: 10.1016/0169-5347(89)90212-7.
Mouludi-Saleh, A., Eagderi, S., & Abbasi, K. (2021). Sexual dimorphism of Rutilus kutum Kamenskii, 1901 using geometric morphometric method in part of the southwestern.Caspian Sea basin. Quarterly Journal of Experimental Animal Biology, 10(1), 23-29. (in Persian).
Nasri, M., Eagderi, S., Farahmand, H., & Nezhadheydari, H. (2019). Interspecific morphological variation among members of the genus Cyprinion Heckel, 1843 (Teleostei: Cyprinidae) in Iran, using landmark-based geometric morphometric technique. Iranian Journal of Ichthyology, 6(1), 54-64.
Nasri, M., Eagderi, S., Keivany, Y., Farahmand, H., Dorafshan, S., & Nezhadheydari, H. (2018). Morphological diversity of Cyprinion Heckel, 1843 species (Teleostei: Cyprinidae) in Iran. Iranian Journal of Ichthyology, 5(2), 96-108.
Parker, G. (1992). The evolution of sexual size dimorphism in fish. Journal of Fish Biology, 41, PP: 1-20.
Patimar, R., Eagderi, S., & Bahalkeh, A. (2020). A study on sexual dimorphism of body shape in Caucasian dwarf goby, Knipowitschia caucasica (Berg, 1916) using geometric morphometrics. Journal of Fisheries (Iranian Journal Of Natural Resources, 73(4), 497-505. (in Persian).
Rahmani, H., Abdollahpour, Z., & Jooladeh, R. A. (2017). Evaluation of sexual dimorphism in Ponticola cyrius in Tajan River using geometric-morphometric and traditional morphometric methods. Journal of Animal Research (Iranian Journal of Biology), 30(1), 68-78 (in Persian).
Turan, C., Oral zturk B.O., & Duzgunes, E. (2006). Morphometric and meristic variation between stocks of Bluefish, Pomatomus saltatrix in the Black, Marmara, Aegean and northeastern Mediterranean Seas. Fisheries Research, 79, 139-147.
Wimberger, P.H. (1992). Plasticity of fish body shape. The effects of diet, development, family and age in two species of Geophagus (Pisces: Cichlidae). Biological Journal of the Linnean Society, 45, 197-218.
Zelditch, M., Swiderski, D., Sheets, D., Fink, W. (2004). Geometric morphometrics for biologists: A primer. Academic. 437 p.