با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکده محیط زیست، سازمان ‏حفاظت محیط زیست، کرج، ایران

2 دانشیار، دانشکده‎ ‎محیط‎ ‎زیست،‎ ‎سازمان‎ ‎حفاظت‎ ‎محیط‎ ‎زیست،‎ ‎کرج، ایران

3 گروه تنوع زیستی و ایمنی زیستی، پژوهشکده محیط زیست و ‏توسعه پایدار، ‏سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران

4 استادیار، گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

5 محیط‌بان منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی، استان مازندران، ایران

چکیده

مرال بزرگ‌ترین گوزن بومی ایران است. با اینکه این گونه در گذشته‌های نه چندان دور از جمعیت نسبتا خوبی برخوردار بود، اما امروزه پراکندگی آن تنها  به برخی محدوه‌ها­­­ی امن مناطق تحت حفاظت محدود می‌شود. از مهم‌ترین عوامل مؤثر در کاهش جمعیت این گونه، تخریب و نابودی زیستگاه­ها و شکار گونه است که به شدت متاثر از فعالیت‎های انسانی هستند. لذا مدلسازی­ مطلوبیت زیستگاه زادآوری مرال در بین زیستگاه‌های مطلوب باقیمانده، می‌تواند در حفاظت و مد­‌‌‌‌‌‌‌یریت جمعیت‌های مرال مؤثر واقع شود. محدوده امن البرز مرکزی مهم‌ترین منطقه و امن­ترین زیستگاه زادآوری مرال در کشور است. در این پژوهش مطلوبیت زیستگاه مناطق زادآوری مرال با روش تحلیل آشیان بوم‌شناختی بررسی شد. نتایج روش تحلیل آشیان بوم شناختی با مقادیر 3/1 کنارگی و ویژه‌گرایی بالا (5/5) نشان دهنده مناطقی است که شیب و ارتفاع بالاتر از میانگین زیستگاه داشته و لذا تحمل­پذیری کمی دارند. بر اساس نتایج امنیت زیستگاه یک عامل مهم برای حفظ گونه مرال در برابر خطرات است.

کلیدواژه‌ها

Amoozadeh, F. (2002). Biological Analyses of Population and Habitat of Red Deer in Alborz Protected Area and Dodangeh Wildlife Refuge. Phd Thesis. Islamic Azad University, Science and Research Branch. (in Farsi)
Behdarvand, N. (2011). Modeling the Spatial Distribution of Wolf (Canis lupus pallipes) Attacks on Human. Msc Thesis. College of Environment. University of Tehran. (in Farsi)
Boitani, L.; Powell, R.A. (2012). Carnivore Ecology and Conservation, Techniques in Ecology and Conservation Series. A Handbook of Techniques, Oxford University Press. 490.
Darvishsefat, A.A. (2006). Atlas of Protected Area of Iran. University of Tehran, Tehran, Iran. (in Farsi)
Fahring, L. (2003). Effects of Habitat Fragmentation on Biodiversity. Annual Review of Ecology Evolution and Systematic; 34: 487-515. doi.org/10.1146/annurev.ecolsys.34.011802.132419
Farahvash, T.; Vaez Torshizi, R.; Masoudi, A.A.; Rezaei, H.R.; Tavallaei, M. (2017). The Structure of Cytochrome b Gene in Fecal Samples of Conserved Iranian Maral Deer (Cervus elaphus maral). Journal of New Genetics; 12(1): 29-37. (in Farsi)
Franklin, J. (2010). Mapping Species Distributions: Spatial Inference and Prediction. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
Gholipour, M. (2012). Investigating The Effect of Disagreement of Experts on Weighting Criteria on the Assessment of Potential Habitat of Red Deer (Northern Iran). 2nd Conference on Environmental Planning and Management. (in Farsi)
Hirzel, A.H. (2001). When GIS Come to Life. Linking Landscape and Population Ecology for Large Population Management Modeling: The Case of Ibex (Capra ibex) in Switzerland. Phd Thesis. Institue of Ecology, Laboratory for Conservation Biology. University of Lausanne.
Hirzel, A.H.; Laya, G.L.; Helfera, V.; Randina, Ch.; Guisan, A. (2006). Evaluating the Ability of Habitat Suitability Models to Predict Species Presences. Ecological Modeling; 199: 142-152. doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2006.05.017
Hofman, H. (2001). Wild Animals of Britain and Europe. Collins Nature Guides. P. 254.
Jarnemo, A.; Minderman, J.; Bunnefeld, N.; Zidar, J.; Månsson, J. (2014). Managing Landscapes for Multiple Objectives: Alternative Forage Can Reduce the Conflict Between Deer and Forestry, Ecosphere; 5(8): art97. doi:10.1890/ES14-00106.1
Karami, M.; Ghadirian, T.; Faizolahi, K. (2016). The Atlas of Mammals of Iran. Department of Environment of Iran. (in Farsi)
Khalili, F. (2014). Habitat Selection and Habitat Suitability Modeling of Iranian Squirrel (Sciurus anumalus) in The Kogiloye and Boyer Ahmad Protected Areas. Msc. Thesis. College of Natural Resources. Isfahan University of Technology. (in Farsi)
Kiabi, Sh.; Ghaemi, R.A.; Jahanshahi, M. (2004). Population Status, Biology and Ecology of the Maral Cervus elaphus maral in Golestan National Park, Iran. Zoology in the Middle East; 33(1): 125-138. doi.org/10.1080/09397140.2004.10638071
Kouchali, F.; Nezami Baloochi, B.; Goshtasb, H.; Raygani, B. (2018). Identification of the key habitats for the conservation of Brown bear (Ursus arctos) in the northern slopes of Alborz. Journal of Animal Environment; 10(3):1-8. (in Farsi)
Malekian, M.; Hemami, M.R. (2013). Conservation Biology. University of Mashhad, Jahade Daneshgahi, p.304
Mhemmed, G.; Kamel, H.; Chedly, A. (2008). Does habitat fragmentation reduce genetic diversity and subpopulation connectivity? Ecography, 31:751-756. doi:10.1111/j.1600-0587.2008.05622.x
Morovati, M.; Karami, M.; Kaboli, M.; Rousta, Z.; Shorakaei, M.J. (2014). Modeling the Habitat Suitability of Ovis orientalis, The Most Important Prey of Cheetah (Acinonyx jubatus venaticus) Using Maximum Entropy Method in Dareh Anjir Wildlife Refuge. Journal of Animal Environment; 6(4): 135-149. (in Farsi)
Nezami, B. (2008). Ecological Study of Brown Bear (Ursus arctos) on Golestanak Core Zone in Central Alborz Protected Area, Mazandaran Province. Msc Thesis. Tehran (Iran): Islamic Azad University, 134 P. (in Farsi)
Nezami Baloochi, B. (2014). Seasonal food habits of brown bear (Ursus arctos syriacus Linnaeus, 1758) in Central Alborz Protected Area. Taxonomy and Biosystematics, 6(19):27-36. (in Farsi)
Nezami, B. (2020). Wildlife, Mamals of Iran. Game Guard Training Package. Department of the Environment. (in Farsi)
Panahandeh, M.; Yavari, A.R.; Salehi, E.; Malekmohammadi, B. (2016). Assessing the Structural Changes of Maral Habitat (Cervus Elaphus Maral) Based on Analysis of Temporal Changes of Habitat Suitability Layer and Landscape Ecology Metrics in Lisar Protected Areas in Guilan. Journal of Animal Environment; 8(4): 1-8. (in Farsi)
Parvian, N.; Salman Mahini, A.R.; Varaste Moradi, H. (2012). Habitat Suitability of Red Deer (Cervus elaphus maral) by Ecological Niche Factor Analyses in Jahan Nama Protected Area. 3rd National Conference on Combating Desertification and Sustainable Development of Iran Desert Wetlands (Relying on Meighan Desert Wetland); Arak. (in Farsi)
Pflüger, F.J.; Signer, J.; Balkenhol, N. (2018). Habitat loss causes non-linear genetic erosion in specialist species. Global Ecology and Conservation, 17(e00507):1-14. doi.org/10.1016/j.gecco.2018.e00507
Rezvani, F.; Hashemzadeh, F. (2013). Provide A Model for Determining the Ecological Status of Mammals in Four Areas Under the National Environmental Protection. Experimental Animal Biology; 1(4): 21-26.
Sarhangzadeh, J.; Yavari, A.R.; Hemami, M.R.; Jafari, H.R.; Shams Esfandabad, B. (2011). Habitat Suitability Modeling for Wildlife in the Arid Lands, Case Study: Wild Goat (Capra aegagrus) in Kouh-E-Bafgh Protected Area. Arid Biome; 1(3): 38-50. (in Farsi)
Schlaepfer, D.R.; Braschler, B.; Rusterholz, H.P.; Baur, B. (2018). Genetic effects of anthropogenic habitat fragmentation on remnant animal and plant populations: a meta-analysis. Scosphere, 9(10):1-17. doi.org/10.1002/ecs2.2488
Shokri, Sh.; Jafari, A.; Rabei, K.; Hadipour, E.; Alinejad, H.; Zeppenfeld, T.; Soufi, M.; Qashqaei, A.; Ahmadpour, M.; Zehzad, B.; Kiabi, B.H.; Pavey, Ch.R.; Balkenhol, N.; Waltert, M.; Soofi, M. (2020). Conserving populations at the edge of their geographic range: the endangered Caspian red deer (Cervus elaphus maral) across protected areas of IranBiodiversity and Conservation; 30(6): 1-21. doi.org/10.1007/s10531-020-02077-4
Soofi, M.; (2017). The population status and distribution of Caspian red deer (maral) Cervus elaphus maral in Iran, DSG Newsletter. NO. 29.
Suchanta, R.; Baritzb, R.; Braunisch, V. (2003). Wildlife habitat analysis – a multidimensional habitat management model. Journal for Nature Conservation, 10(4): 253-268. doi.org/10.1078/1617-1381-00026
Ziaie, H. (2011). A Field Guide to Mammals of Iran. 2nd Ed. Tehran (Iran): Wildlife Center Publication. 432 Pp. (in Farsi)