با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری بوم‌شناسی آبزیان شیلاتی، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی ‏دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 دانشیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 استادیار پژوهشی، پژوهشکده آبزی پروری آب‌های داخلی، مؤسسه ‏تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج ‏کشاورزی، بندرانزلی، ایران

چکیده

این تحقیق به­منظور بررسی دوشکلی جنسی صفات ریختی ماهی سفید دریای خزر (Rutilus kutum) صید شده از ساحل رودسر و تالاب‌انزلی استان گیلان با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی لندمارک پایه به اجرا درآمد. از سطح جانبی سمت چپ نمونه‌ها بلافاصله پس از صید عکس‌برداری شد و سپس با استفاده  از نرم‌افزار tpsDig2 تعداد 13 نقطه لندمارک تعریف و رقومی‌سازی گردید. به‌منظور حذف اثرات غیر شکل از جمله اندازه، جهت و موقعیت آنالیز پروکراست صورت گرفت. با استفاده از تحلیل­های مؤلفه‌های اصلی (PCA) و تابع تشخیصی (DFA) براساس ارزش P حاصل از Hoteling’s t-test مقایسه شدند. نتایج تفاوت معنی‌داری را بین دو جنس نر و ماده از لحاظ شکل بدن نشان داد (05/0P<) که تفاوت‌های مشاهده‌شده تأییدکننده وجود دو شکلی جنسی در این گونه در فصل تولید مثل است. براساس نتایج جنس ماده دارای عمق بدن بیشتر و  اندازه سر کوچک‌تر بود که احتمالاً به عملکرد تولید مثلی هر جنس مرتبط می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

Abbasi, K.; Moradi, M.; Mirzajani, A., (2019). Fishes of Anzali Wetland Basin. North green books publication. Lahijan, 144 p. (in Persian).
Abbasi. K. (2017). Fishes of Guilan. The Encyclopedia of Guilan Culture and Civilazation 66: 206. (in Persian).
Abdolmaleki, S.; Ghaninejad, D. (2015). Bony Fishes of the Caspian Sea (biology, distribution, fishing, stock rehabilitation, Strengths and Weaknesses). Iranian Fisheries Science Research Institute Publications. 409 p. (in Persian)
Bookstein, F.L. (1991). Morphometric Tools for Landmark Data: Geometry and Biology. Cambridge University Press.
Cech, J. J., Moyle, P. B. 2004. Fishes: an introduction to ichthyology. Pearson/B. Cummings.
David, J.R.; Gibert, P.; Mignon-Grasteau, S.; Legout, H.; PÉtavy, G.; Beaumont, C. (2003). Genetic variability of sexual size dimorphism in a natural population of Drosophila melanogaster: An isofemale-line approach. Journal of Genetics, 82: 79-88
Eagderi, S. 2017. Determination of suitable sex for morphological comparison in populations of Aphanius dispar using geometric morphometrics. Iranian Scientific Fisheries Journal, 25 (5):65-74. (in Persian).
Eagderi, S.; Kamal, S. (2013). Application of geometric morphomerics approach in phenotypic plasticity investigations of fishes: A case study of killifish Aphanius sophiae (Heckel, 1847) body shape comparison in Cheshme-Ali (Damghan) and Shour River (Eshtehard). Journal of Applied Ichthyological Reaserch, 1(2): 47-52. (in Persian).
Eagderi, S.; Mouludi-Saleh, A.; Ahmadi, S.; Javadzadeh N. (2020). Phenotypic plasticity of the body shape in Prussian carp (Carassius gibelio), in response to lentic and lotic habitats using geometric morphometric technique. Iranian Scientific Fisheries Journal, 29 (1): 49-58. (in Persian).
Eshaghzadeh H, Eagderi S, Poorbagher H, Kazemi R. 2012. A comparative study of alive and dead eleutheroembryo of Beluga (Huso huso) shape (5DPH) using geometric Beluga (Huso huso) shape (5DPH) using geometric. Iranian Scientific Fisheries Journal, 21(2): 1-9. (in Persian).
Esmaeili, H.R.; Sayyadzadeh, G.; Eagderi, S.; Abbasi, K. (2018). checklist of freshwater fishes of Iran: FishTaxa, 3(3): 1-95.
Guilan Province Fisheries Organization, (2017). Guilan bony fishes’ catch statistics. Fisheries Department publication, office of fisheries statistics, Bandar Anzali, Iran. 150 p. (in Persian)
Hammer, Ø.; Harper, D. A. T.; Ryan, P. D. (2001). PAST: paleontological statistics software package for education and data analysis. Palaeontologia Electronica, 4(1): 1-9.
Hedrick, A.V., Temeles, E.J. (1989). The evolution of sexual dimorphism in animals: hypotheses and tests. Trends in Ecological Evolution, 4: 136-138.
Herler, J.; Kerschbaumer, M.; Mitteroecker, P.; Post, L.; Christian Sturmbauer, C. (2010). Sexual dimorphism and population divergence in the Lake Tanganyika cichlid fish genus Tropheus. Frontiers in Zoology, 7(1): 4.
Hood, C. (2000). Geometric morphometric approaches to the study of sexual size dimorphism in mammals. Hystrix, the Italian Journal of Mammalogy; 11(1): 77-90.
Jolliffe, I.T. (2002). Principal component analysis. Springer, New York. USA. Pp 150-166.
Keivany Y.; Nasri M.; Abbasi, K.; Abdoli A., (2016).  Atlas book of fishes in inland water of Iran. Department of Environment Press, Tehran. 238 p. (in Persian).
Klingenberg, C.P. (2011). MorphoJ: an integrated software package for geometric morphometrics. Molecular Ecology Resources; 11: 353-357.
McDowall, R.; David, B. (2008). Gobiopterus in New Zealand (Teleostei: Gobiidae), with observations on sexual dimorphism. New Zealand Journal of Marine and Freshwater Research, 42: 325-331.
Rahmani, H.; Abdollahpour, Z.; Jooladeh, R. A. (2017). Evaluation of sexual dimorphism in Ponticola cyrius in Tajan River using geometric-morphometric and traditional morphometric methods. Journal of Animal Research (Iranian Journal of Biology), 30(1): 68-78 (in Persian).
Reeve, J.P.; Fairbairn, D.J. (1999). Change in sexual size dimorphism as a correlated response to selection on fecundity. Heredity, 83: 697- 706.
Rohlf, F.J. 2010. TpsDig2–Thin Plate Spline Digitise. 2.16 ed. New York: State University of New York.
Spoljaric, M.A.; Reimchen, T.E. (2008). Habitat dependent reduction of sexual dimorphism in geometric body shape of Haida Gwaii threespine stickleback. Biological Journal of the Linnaean Society. B: 505-516.
Teder, T.; Tammaru, T. (2005). Sexual size dimorphism within species increases with body size in insects. Oikos, 108: 321-33.
Vasil’eva, E. D. (2006). Variation of the external characters and taxonomic relationships of Azov and Black-Sea populations of Percarina demidoffii (Percidae). Journal of Ichthyology, 46(4): 292-300.
Wootton R. J. 1990. Ecology of Teleost Fishes. Chapman and Hall, Upper Saddle River, New Jersey.
Zelditch, M.; Swiderski, D.; Sheets, D. H.; Fink, W. (2004). Geometric morphometrics for biologists: A primer: Elsevier Academic Press. Waltham, MA.