با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، ‏دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ‏فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استادیار، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و ‏محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

پلنگ ایرانی از شاخص­ترین پستانداران ایران است که بخش بزرگی از جمعیت آن در ایران گزارش شده­است و پراکندگی آن در کشور، به عوامل مختلفی نظیر عوامل اقلیمی و انسانی بستگی دارد. مطالعه­ی زیستگاه این گونه به­عنوان یک گونه کلیدی و موثر بر عملکرد اکوسیستم، از لحاظ حفاظتی دارای اهمیت زیادی است. طبق مطالعات پیشین، با وجود گستردگی رژیم غذایی پلنگ ایرانی، عواملی مانند تغییر کاربری اراضی، جمعیت طعمه­های آن را در بسیاری از مناطق کاهش داده­است. از طرفی، امروزه ابزارها و روش­های متفاوت مدل­سازی زیستگاه، نقش مهمی در مدیریت و حفاظت حیات وحش دارا می­باشند. یکی از این روش­ها، روش MaxEnt است که در این مطالعه، با استفاده از این روش و استفاده از متغیرهای پوشش زمین، توپوگرافی، اقلیمی و انسانی، مدل سازی جهت پیش بینی زیستگاه های مناسب پلنگ ایرانی، بز وحشی، گوسفند وحشی اوریال و گوسفند وحشی ارمنی به­عنوان طعمه­های مورد علاقه­اش، انجام شد. نتایج حاصل از ارزیابی مدل­ها با استفاده از شاخص جک­نایف و منحنی­های عکس­العمل بیان­گر این است که پلنگ ایرانی، بز وحشی، گوسفند وحشی اوریال و گوسفند وحشی در ایران، به فاصله از مناطق حفاظتی عکس­العمل قابل­توجهی نشان می­دهند و فاصله گرفتن آن­ها از مناطق حفاظتی، از مناسب بودن زیستگاهشان می­کاهد. همچنین زیستگاه پلنگ ایرانی با سه طعمه مورد علاقه­اش همپوشانی معناداری دارد و بیان­گر اهمیت حضور بز وحشی، گوسفند وحشی اوریال و گوسفند وحشی ارمنی، در زیستگاه پلنگ ایرانی است.

کلیدواژه‌ها

Ahmadi, M.; Tavakoli, S.; Kaboli, M. (2013). Distribution of Persian leopard (Panthera pardus saxicolor) in Central Iranian plateau and identifying factors affecting the distribution in a large-scale level. The 1st International Conference of IALE-Iran; Oct 30-31, Tehran. Iran.
Anderson, MC.; Watts, JM.; Freilich, JE.; Yool, SR.; Wakefield, GI.; Mccaulery, JF.; Fahnestock, A. (1999). Regression-tree modeling of desert tortoise habitat in the centeral Mojave desert. ECOL APPL; 10(3):890-897.
Ebrahimi, A.; Farashi, A.; Rashki, A. (2017). Habitat suitability of Persian leopard (Panthera pardus saxicolor) in Iran in future. Environ Earth Sci; 76(20): 697.
Ebrahimi, A.; Sardari, P.; Safavian, S.; Jafarzade, Z.; Bashghareh, S.; Khavari, Z. (2019). Climate change effects on species of Bovidae family in Iran. Environ Earth Sci; 78(6): 186.
Farashi, A.; Kaboli, M.; Momeni, I. (2010). Habitat Suitability Modeling for Wild Goat Capra aegagrus in Kolah Ghazi National Park, Esfahan Province. Iran J Nat Environ; 63(1): 63-73.
Gavashelishvili, A.; Lukarevskiy, V. (2007). Modelling the habitat requirements of leopard Panthera pardus in west and central Asia. J Appl Ecol; 45(2): 579-588
Hemami, MR.; Esmaeili, S.; Soffianian, AR. (2015). Predicting the Distribution of Asiatic Cheetah, Persian Leopard and Brown Bear in Response to Environmental Factors in Isfahan Province. Iran. J Appl Ecol; 4(13): 51-64
Jokar, H.; Khaleghi Hamidi, A.; Ghoddousi, A.; Ghadirian, T.; Soufi, M.; Ghasemi, B.; Ashayeri, Sh.; Ashayeri, D.; Aboulghasemi, H.; Sa’di zade, T. (2012). Conservation of the Persian Leopard Project in the Golestan National Park.
Karami, M.; Ghadirian, T.; Feyzollahi, K.; (2016). The Atlas of Iran Mammals: Tehran, Departmant of Environment; 6.
Kiabi, BH.; Dareshouri, BF.; Ghaemi, RA.; Jahanshahi, M. (2002). Population status of the Persian leopard (Panthera pardus saxicolor Pocock, 19l7) in Iran. Zool Middle East; 26(1): 41-47
Morovati, M.; Karami, M.; Kaboli, M.; Rousta, Z.; Shorakaei, M. (2015). Modeling the Habitat suitability of Ovis orientalis, the most important prey of cheetah (Acinonyx jubatus venaticus) Using Maximum Entropy method In Dareh Anjir Wildlife Refuge. Journal of Animal Environment; 6(4): 135-139
Morovati, M.; Karami, M.; Kaboli, M. (2014). Desirable Areas and Effective Environmental Factors of Wild goat Habitat (Capra aegagrus). IJER; 8(4): 1031-1040.
Nowell, K.; Jackson, P. (1996). Wild Cats: Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN/SSC Cat Specialist Group. IUCN, Gland, Switzerland.
Omidi, M.; Kaboli, M.; Karami, M.; Mahiny, AS.; Kiabi, BH. (2010). Analyzing and modeling spatial distribution of leopard (Panthera pardus saxicolor) in Kolahghazi national park, Isfahan province of Iran. Environ Sci Technol; 12(1): 137-148.
Peterson, AT.; Lash, RR.; Carroll, DS.; Johnson, KM. (2006). Geographic potential for outbreaks of Marburg hemorrhagic fever. Am J Trop Med Hyg; 75(1): 9-15
Phillips, SJ.; Dudik, J.; Elith, C.; Graham, A. (2009). Lehmann J, Leathwick, Ferrier, S. Sample selection bias and presence-only models of species distributions. ECOL APPL; 19(1): 181-97.
Phillips, SJ.; Anderson, RP.; Schapired, RE. (2006). Maximum entropy modelling of species geographic distributions. Ecol Model; 190(3-4): 231-259.
Sanei, A.; Zakaria, M. (2011). Distribution pattern of the Persian leopard (Panthera pardus saxicolor) in Iran. Asia Life Sci; 7: 7-18.
Thorn,  JSV.; Nijman, D.; Smith Nekaris, KAI. (2009). Ecological niche modelling as a technique for assessing threats and setting conservation priorities for Asian slow lorises (Primates: Nycticebus). Divers Distrib; 15(2): 289-298
Zakaria, M.; Sanei, A. (2011). Conservation and management prospects of the Persian and Malayan leopards. Asia Life Sci; 7: 1-5
Ziaie, H. (2008). A Field Guide to the Mammals of Iran. 3rd ed. Tehran, Iranian Wildlife Center; 313.