با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه محیط زیست، دانشگاه‌ تربیت دبیر شهید رجائی، تهران، ایران

چکیده

چکیده ‌ 
تعیین دقیق گونه‌ها و هیبریدهای (دورگه‌های) باربوس ماهیان  به سبب این که ماهیان بزرگ جثه اقتصادی ایران هستند و بسیاری از گونه‌های آنها در معرض انقراض یا نابودی ذخایر است از اهیمت زیادی دارد در بازنگری از ماهیان ایران در سال 1380 در موزه تاریخ طبیعی کانادا و تحقیقات از آن زمان تاکنون تمام اسناد موجود به دو گونه از این ماهیان گردآوری شد سال‌ 1842 هگل‌ (Heckel) یکی‌ از گونه‌های‌ باربوس‌ ماهیان‌ را Lebeobarbus kotschyi نامید. این‌ نام‌ گذاری‌ به‌ احترام‌ جمع‌آوری‌ کننده‌ این‌ نمونه‌ها یعنی‌ تئودور کاتاشی‌  Theodor Kotschyi صورت‌ گرفت‌. در طول‌ زمان‌ نام‌ این‌ گونه‌ به‌ Barbus kotschi  بدل‌ شد و توسط‌ محققین‌ متعدد با B. gripus مترادف‌ اعلام‌ شد. و توسط محقین دیگر به‌عنوان گونه مستقل قلمداد شد. هدف این تحقیق معرفی باربوس کاتاشی به‌عنوان یک گونه مستقل از طریق نشان دادن اختلاف­های بین این گونه و گونه ماهی شیربت است. روش کار در شناسایی و تفکیک این ماهی به‌عنوان گونه مستقل، مقایسه بیست و یک ویژگی مورفومتریک ‌و مریستیک تمام نمونه­های موجود در موزه تاریخ طبیعی و تمام نمونه­های صید شده اخیر می باشد. نتیجه این تحقیق این است که در نمونه‌‌های‌ مشاهده‌ شده‌ اختلاف‌ شکل‌ و اندازه‌ زائده‌ میانی‌ زیر لب‌ تحتانی‌ و اختلاف‌ اندازه‌ نسبی‌ سر فراتر از آن‌ است‌  که‌ بتوان‌  Barbus kotschyi رابا Barbus grypus مترداف‌ دانست‌. طول‌ نسبی‌ سر در اولی‌ بزرگ‌تر و زائده‌ میانی‌ زیر لب‌ تحتانی‌ فراخ‌­تر و بزرگ­­تر است‌ و این‌ ویژگی‌ قابل‌ تشخیص برای‌ جدایی‌ این‌ دو گونه‌ کفایت‌ می‌ کند. در جستجوی این ماهی در میان دو هزار ماهی‌گیر حرفه‌ای آنها این ماهی را در سال­های اخیر صید و شناسایی کرده­اند و آن را ماهی شیربت شب‌کار می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

 
Armantrout, N.B.; (1980). The Freshwater Fishes of Iran. Ph.D. Thesis, Oregon State University, xx+472 pp. p.137,185,187,188.
Banarescu, P.; (1992b). Zoogeography of Fresh Waters. Volume 2. Distribution and Dispersal of Freshwater Animals in North America and Eurasia. AULA-Verlag, Wiesbaden. pp. 519-1091.
Berg, L. S.; (1948-1949): Freshwater fishes of the USSR and adjacent countries. Israel Program for Scientific Translations, Jerusalem (1962-1965), 3 Volumes.
Borkenhagen, K.; (2014). A new genus and species of cyprinid fish (Actinopterygii, Cyprinidae) from the Arabian Peninsula, and its phylogenetic and zoogeographic affinities Environ Biol Fish;97:1179-1195. DOI 10.1007/s10641-014-0315-y
Coad, B.W.; (2017). Freshwater Fishes of Iran, Species Accounts , Cyprinidae Garra to Vimba, Revised: 23 January 2017. (www.briancoad.com).
Coad, B.W.; (2010). Freshwater fishes of Iraq. Pensoft Series Faunistica No. 93, 274 pp. Pensoft Publishers, Moscow.
Coad, B.W.; Hussain, N.A.; (2007). First record of the exotic species Hemiculter leucisculus (Actinopterygii: Cyprinidae) in Iraq. Zoology in the Middle East; 40: 107-109.
Günther, A.; (1874). A contribution to the fauna of the River Tigris. The Annals and Magazine of Natural History; 4(14): 36-38, pl. VIII-IX.
Heckel, J.J.; (1843b). Ichthyologie. In: Russegger, J. Reisen in Europa, Asien und Afrika, Stuttgart; 1(2): 991-1099, Taf. II-XIII (separate but identical version of the above).
  Heckel, J.J.; (1846-1849a). Naturhistorischer Anhang. In: Russegger, J. Reisen in Europa, Asien undAfrika, Stuttgart; 2(3): 207-254, Taf. XIV-XXI.
Heckel, J.J.; (1846-1849b). Anhang. Die Fische Persiens gesammelt von Theodor Kotschy. In:Russegger, J. Reisen in Europa, Asien und Afrika, Stuttgart; 2(3): 255-272, Taf. XXII.
Heckel, J.J.; (1846-1849c). Nachtrag zur Charakteristik und Classifikation der Cyprineen-Gattungen.In: Russegger, J. Reisen in Europa, Asien und Afrika, Stuttgart; 2(3): 273-290.
Heckel, J.J.; (1846-1849d). Index. Addenda et Corrigenda. In: Russegger, J. Reisen in Europa, Asienund Afrika, Stuttgart; 2(3): 347-360.
Karaman, M.S.; (1971). Sں§wasserfische der Turkei. 8. Teil. Revision der Barben Europas, Vorderasiensund Nordafrikas. Mitteilungen aus dem hamburgischen Zoologischen Museum und Institut; 67: 175-254.
  Mahdi, N.; (1962). Fishes of Iraq. Ministry of Education, Baghdad. 82 pp.
Mahdi, N.; Georg, P.V.; (1969). A systematic list of the vertebrates of Iraq. Iraq Natural History Museum Publication, Baghdad, 26: 1-104. 
Mirza, K. S.; (1949). On a second collection of fish from Iraq. Records of the Indian Museum; 45(1947): 115-127.
  Valiallahi, J.; (2000). A revision of  Barbus species of Iran (Cypriniformes: cyprinidae). Ph.D. theses, Natural Resources faculty, University of Tarbiat Modares, Tehran Iran.
Valiallah, J.; (2017), View on present status of large Barbus species of Iran, National project No. 91001954. Iran National Science Foundation (INSF). (in Farsi)
Water keepers Iraq program.; (2013). Lesser Zab Threat Assessment & Action Plan (TAAP) Report January 2013, Introduction at: waterkeeper@natureiraq.org+964(0) 7704616371 www.iraqwaterkeeper.org