سمرقند جعفری؛ سید محمد باقر نبوی؛ بابک دوست شناس؛ نسرین سخایی؛ شریف رنجبر
چکیده
مطالعه حاضر به منظور بررسی تنوع و پراکنش گونهای پرتاران در جزیره قشم و تأثیر آبشیرینکنها برآنها صورت پذیرفت. نمونهبرداری از بستر 9 ایستگاه در فصول تابستان و زمستان 1393 انجام گردید. تأسیسات آب شیرینکن قسمت عمدهای از آب شرب جزیره قشم را تأمین می کند. ایستگاه 1 (محل تخلیه پساب کارخانه آبشیرینکن) دارای بیشترین دما و شوری ...
بیشتر
مطالعه حاضر به منظور بررسی تنوع و پراکنش گونهای پرتاران در جزیره قشم و تأثیر آبشیرینکنها برآنها صورت پذیرفت. نمونهبرداری از بستر 9 ایستگاه در فصول تابستان و زمستان 1393 انجام گردید. تأسیسات آب شیرینکن قسمت عمدهای از آب شرب جزیره قشم را تأمین می کند. ایستگاه 1 (محل تخلیه پساب کارخانه آبشیرینکن) دارای بیشترین دما و شوری در هر دو فصل تابستان و زمستان بود که نشاندهنده اثرات تخلیه پساب آبشیرینکن در ایجاد آلودگی حرارتی در ایستگاه 1 بود. جنس بستر ایستگاههای مورد مطالعه سیلت- رسی بوده، همبستگی مثبت بین مواد آلی و دانهبندی رسوبات نشان داده شد. در ایستگاههای 4 و 5 که رسوبات بیشتر از نوع سیلت و رس بود، درصد مواد آلی و کل کربن آلی نیز بیشتر بود. در این مطالعه 49 جنس و گونه پرتار که متعلق به 26 خانواده، 7 راسته و 3 زیر رده بودند، شناسایی شد. بین فراوانی پرتاران و درصد رسوبات سیلت و رس ارتباط معکوس معنیداری مشاهده شد. از خانواده Cossuridae گونه Cossura sp. بهعنوان گونه غالب و از خانواده Orbiniidae گونه Scoloplos simplex بیشترین میزان فراوانی را در میان افراد این خانواده بهخود اختصاص داد. نتایج نشان داد که کمترین میزان تنوع در ایستگاه 1 (محل خروج پساب آبشیرینکن) بودکه بین ایستگاه 1 و سایر ایستگاهها در هر دو فصل، اختلاف معنیداری وجود داشت (05/0˂P). بهنظر میرسد آبشیرینکنها با افزایش دما و شوری تأثیرات نامطلوبی روی تنوع گونهای پرتاران گذاشتهاست.
نصیر نیامیمندی؛ جواد شعبانی؛ عبدالرسول اسماعیلی؛ علی مبرزی؛ غلام مرادی
چکیده
پارامترهای رشد ماهی مرکب (Sepia pharaonis) در منطقه شمالی خلیج فارس (˝06 ´50 ˚27 و ˝07 ´06 ˚30 شمالی تا ˝56 ´02 ˚52 و ˝14 ´05 ˚50 شرقی) از مهرماه 1396 تا اردیبهشتماه 1397 محاسبه گردید. در هر بار نمونهبرداری تعداد 100 تا 150 نمونه ماهی مرکب بزرگ به شکل تصادفی از مجموعه صید گرگور جدا شده و پس از تفکیک نمونهها براساس جنسیت، پارامترهای طول مانتل ...
بیشتر
پارامترهای رشد ماهی مرکب (Sepia pharaonis) در منطقه شمالی خلیج فارس (˝06 ´50 ˚27 و ˝07 ´06 ˚30 شمالی تا ˝56 ´02 ˚52 و ˝14 ´05 ˚50 شرقی) از مهرماه 1396 تا اردیبهشتماه 1397 محاسبه گردید. در هر بار نمونهبرداری تعداد 100 تا 150 نمونه ماهی مرکب بزرگ به شکل تصادفی از مجموعه صید گرگور جدا شده و پس از تفکیک نمونهها براساس جنسیت، پارامترهای طول مانتل و وزن کل اندازهگیری شد. براساس معادله رشد ون- برتالانفی در جنس نر میزان ضریب رشد سالیانه (K) برابر با 3/0 در سال و طول مجانب (L∞) 37 سانتیمتر تخمین زده شد. در جنس ماده ضریب رشد و طول مجانب بهترتیب برابر با 5/0 در سال و 30 سانتیمتر بود. بیشترین میزان تلاش صیادی در مهر ماه برابر با 71/0±08/1 کیلوگرم بر گرگور و کمترین آن برابر با 02/0±06/0 کیلوگرم بر گرگور در اردیبهشت ماه بود. بیشترین میزان صید بر گرگور در اعماق 30-21 متر و برابر با 56/0±65/0 کیلوگرم بر گرگور و کمترین میزان در اعماق 50-41 متر و برابر با 05/0±10/0 کیلوگرم بود. ضریب رشد پائین محاسبه شده در دو جنس نر و ماده نشان میدهد که این آبزی در زمان حضور در منطقه در بالاترین میزان رشد قرار دارد. همچنین تجمع آن در اعماق 30-21 متر نشاندهنده تجمع نمونههای بالغ در حال تخمریزی در این منطقه است که نیاز به حفاظت ویژه دارد.
زهرا مرادی؛ عیسی سلگی
چکیده
خطرهای حاصله از تجمع زیستی فلزات در سطوح بالاتر زنجیرة غذایی، یکی از نگرانیهای عمده در بحث سلامت انسان است. فلزات سنگین در برابر تجزیه شدن مقاوم میباشند و در بدن آبزیان از جمله خرچنگ تجمع مییابند. این مطالعه با هدف بررسی مقایسه تجمع فلزات سنگین در بافت نرم و سخت خرچنگ شناگر آبی سواحل بوشهر انجام گرفت. نمونههای خرچنگ (40 عدد) در ...
بیشتر
خطرهای حاصله از تجمع زیستی فلزات در سطوح بالاتر زنجیرة غذایی، یکی از نگرانیهای عمده در بحث سلامت انسان است. فلزات سنگین در برابر تجزیه شدن مقاوم میباشند و در بدن آبزیان از جمله خرچنگ تجمع مییابند. این مطالعه با هدف بررسی مقایسه تجمع فلزات سنگین در بافت نرم و سخت خرچنگ شناگر آبی سواحل بوشهر انجام گرفت. نمونههای خرچنگ (40 عدد) در پاییز 1395 بهروش تصادفی و با استفاده از قایق و تور صیادی از سواحل بوشهر جمعآوری شد. جهت آمادهسازی نمونهها از روش هضم اسیدی استفاده گردید. میانگین غلظت فلزات آهن، روی، مس، منگنز و نیکل در بافت سخت خرچنگ شناگر آبی بهترتیب 01/43 ±70/90، 78/6±93/52، 85/13±73/37، 76/7±50/23، 66/3±37/4 میلیگرم بر کیلوگرم وزن خشک و در بافت نرم خرچنگ بهترتیب 94/56±81/112، 83/4±51/69، 17/28±28/73، 92/3±12/9، 69/3± 24/4 بهدست آمد غلظت فلزات در بافت سخت خرچنگ بهطور معنیداری بیشتر از بافت نرم بود. براساس نتایج در بافت نرم خرچنگ میانگین غلظت فلز مس بیشتر از حد استاندارد WHO و NHMRC، میانگین فلز نیکل بیشتر از حد استاندارد WHOو FAO و میانگین فلز روی کمتر از استانداردهای جهانی به دست آمد. در بافت سخت خرچنگ در مقایسه با استانداردهای جهانی میانگین فلزات مس و نیکل بیشتر و میانگین فلز روی کمتر از حد استاندارد بهدست آمد. در مجموع مقادیر فلزات نیکل و مس بالاتر از استانداردها بود که ممکن است سلامت مصرفکنندگان را به خطر میاندازد.
نصیر نیامیمندی؛ عزیز الله مهدوی
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 45-53
چکیده
چکیده در آبهای خلیج فارس ماهی شوریده (Otolithes ruber) یکی از گونههای مهم در صید تجاری گونههای آبزی بهشمارمیرود و به همین دلیل ذخایر آن تحت فشار صیادی قرار دارد. ارزیابی ذخایر و پارامترهای پویایی جمعیت این گونه در آبهای بوشهر و خوزستان از فروردین تا اسفند 1392 مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق تعداد 4203 عدد ماهی شوریده از مناطق تخلیه ...
بیشتر
چکیده در آبهای خلیج فارس ماهی شوریده (Otolithes ruber) یکی از گونههای مهم در صید تجاری گونههای آبزی بهشمارمیرود و به همین دلیل ذخایر آن تحت فشار صیادی قرار دارد. ارزیابی ذخایر و پارامترهای پویایی جمعیت این گونه در آبهای بوشهر و خوزستان از فروردین تا اسفند 1392 مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق تعداد 4203 عدد ماهی شوریده از مناطق تخلیه صید تور انتظاری جمعآوری و فراوانی طولی (طول چنگالی) آنها ثبت گردید. دامنه دادههای طولی ثبت شده بین 11 تا 50 سانتیمتر بود. پارامترهای رشد ون-برتالانفی (دو جنس نر و ماده) برای طول مجانب (L∞) برابر با 5/52 سانتیمتر و رشد سالیانه (K) 1/1 در سال محاسبه گردید. مرگومیر کل (Z)، صیادی (F) و طبیعی (M) به ترتیب برابر با 42/3، 85/1 و 57/1 در سال تخمین زده شد. میزان مرگومیر بهینه (Fopt) و محدود (Flimit) به ترتیب برابر با 79/0 و 04/1 در سال محاسبه شد. میزان مرگومیر بهینه و محدود کمتر از مرگومیر صیادی در ماهی شوریده است که نشاندهنده صید بیرویه آبزی با تور انتظاری در آبهای خوزستان و بوشهر میباشد.
طیبه قاجری؛ فروغ پاپهن
دوره 6، شماره 4 ، خرداد 1397، ، صفحه 41-55
چکیده
چکیده این مطالعه در طول یک سال در دوفصل تابستان و زمستان از مرداد ماه سال 1392 تا بهمن ماه 1392 در آبهای ساحلی در شمال غرب خلیج فارس انجام شده است. نمونه گیری به صورت فصلی در 14 ایستگاه از سواحل دیلم تا دهانه رودخانه بهمنشیر انجام شده است. که 64 گونه دوکفهای از 24 خانواده را نشان میدهد که شناسایی و طبقهبندی گردیده و به قرار زیر است: خانوادههای ...
بیشتر
چکیده این مطالعه در طول یک سال در دوفصل تابستان و زمستان از مرداد ماه سال 1392 تا بهمن ماه 1392 در آبهای ساحلی در شمال غرب خلیج فارس انجام شده است. نمونه گیری به صورت فصلی در 14 ایستگاه از سواحل دیلم تا دهانه رودخانه بهمنشیر انجام شده است. که 64 گونه دوکفهای از 24 خانواده را نشان میدهد که شناسایی و طبقهبندی گردیده و به قرار زیر است: خانوادههای Nuculidae، Yoldiinae، Donacidae، Semelidae، Tellinidae، Psammobiidae، Solecurtidae، Galeommatidae، Kellidae، Veneridae، Mactridae، Lucinidea، Trapeziinae، Cardiidae، Carditidae، Thracioidea، Periplomatidae، Solenidae، Corbiculidae، Arcidae، Mytilidae، Spondylidae، Placuna placenta، Pteriidae، Ostreidae شناسایی شده. از مجموع 24 خانواده شناسایی شده، خانواده Veneridae با 26%، خانواده Mactridae با 22% و خانواده Tellinidaea با 21% بیشترین فراوانی از کل خانوادههای موجود را دارند.
فراهم احمدزاده؛ آفرین شهریاری؛ حسین مصطفوی
دوره 6، شماره 3 ، اسفند 1396، ، صفحه 153-161
چکیده
خانواده Sphaerodactylidae گکوهایی هستند که در امریکای شمالی و جنوبی، کارائیب، جنوب اروپا، شمال افریقا، خاورمیانه و آسیای مرکزی توزیع شدهاند. گکوهای خانواده Sphaerodactylidae جنس Pristurus شامل 23 تا 26 گونه میباشند. گکوی سنگلاخ بلانفورد Pristurus rupestris یکی از کوچکترین گونههاست که در شرق عربستان و جنوب ایران پراکنده شده است. در این مطالعه منشا ...
بیشتر
خانواده Sphaerodactylidae گکوهایی هستند که در امریکای شمالی و جنوبی، کارائیب، جنوب اروپا، شمال افریقا، خاورمیانه و آسیای مرکزی توزیع شدهاند. گکوهای خانواده Sphaerodactylidae جنس Pristurus شامل 23 تا 26 گونه میباشند. گکوی سنگلاخ بلانفورد Pristurus rupestris یکی از کوچکترین گونههاست که در شرق عربستان و جنوب ایران پراکنده شده است. در این مطالعه منشا و نحوه گسترش این گونه در ایران و جزایری که حضور این گکو در آنجا تایید شده است، بررسی گردید. همچنین تأثیرات نوسانهای آب و هوایی بر روی پراکنش این گونه در طی دورههای زمینشناسی با استفاده از نشانگر میتوکندریایی (12S) مورد مطالعه قرار گرفت. از اینرو 10 نمونه از محدوده پراکنش این گونه در ایران جمعآوری و به همراه نمونههای موجود در بانک ژن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که نمونههای ایران متعلق به کلاد شرق (P. rupestris) هستند. همچنین نمونههای متعلق به جزایر ایرانی خلیج فارس به جز جزیره خارک تفاوت چندانی با سرزمین اصلی نشان ندادند. شبکه هاپلوتایپی نشان داد که نمونههای ایران به همراه نمونههای عمان در یک هاپلوگروپ قرار گرفته و هاپلوتایپ مرکزی نیز مربوط به عمان میباشد. از اینرو احتمال میرود که نمونههای ایران در طی دوره پلیستوسن از جمعیت سواحل عربی مشتق شدهاند و در زمان خشک بودن خلیج فارس به ایران رسیدهاند. با توجه به اینکه موانع ژئومورفولوژیکی بر روی الگوی پراکنش خزندگان تأثیر مستقیم میگذارند آنها میتوانند شاخص خوبی برای بررسی الگوهای جغرافیای تبارشناختی باشند.
نبی اله خیرآبادی
دوره 6، شماره 2 ، آذر 1396، ، صفحه 95-106
چکیده
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تعیین فراوانی صدفهای شکم پای اشغال شده توسط خرچنگهای منزوی ناحیه جزر و مدی در هشت ایستگاه انتخابی در جنوب جزیره قشم و انجام گرفت. بدین منظور، نمونه برداری از ایستگاههای مورد نظر در آذر ماه 1392 انجام پذیرفت. تعدادی از نمونهها به منظور شناسایی در اتانول 70 درصد تثبیت و به آزمایشگاه انتقال یافتند. ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تعیین فراوانی صدفهای شکم پای اشغال شده توسط خرچنگهای منزوی ناحیه جزر و مدی در هشت ایستگاه انتخابی در جنوب جزیره قشم و انجام گرفت. بدین منظور، نمونه برداری از ایستگاههای مورد نظر در آذر ماه 1392 انجام پذیرفت. تعدادی از نمونهها به منظور شناسایی در اتانول 70 درصد تثبیت و به آزمایشگاه انتقال یافتند. در این نمونهبرداری، تعداد 605 نمونه خرچنگ منزوی مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس تعداد هشت گونه خرچنگ منزوی Clibanarius signatus، Clibanarius virescens، Diogenes avarus، Diogenes planimanus، Dardanus tinctor، Areopaguristes perspicax، Pagurus kulkarnii و Coenobita scaevola در ناحیه جزر و مدی جنوب این جزیره شناسایی شدند. نتایج نشان داد این گونه ها به ترتیب از 28، 17، 24، 10، 4، 18، 4 و 3 گونه صدف شکم پا به منظور حفاظت از بخش شکمی خود استفاده میکنند. در مجموع نیز 50 گونه صدف شکم پا، مورد استفاده این هشت گونه خرچنگ منزوی قرار گرفته بود. بیشترین صدف اشغال شده متعلق به خرچنگ منزوی C. signatus با 28 گونه بود. صدف شکم پای Thais lacera با 89/13 درصد از کل صدفهای اشغال شده بیشترین میزان اشغال شدن را به خود اختصاص داد. در ایستگاه پنج (جنگل دست کاشت حرا) نیز بیشترین فراوانی خرچنگهای منزوی و بیشترین تعداد صدف اشغال شده مشاهده شد.
موسی کشاورز؛ مریم سیوفجهرمی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 121-132
چکیده
اورکین دریایی به عنوان فرسایشگر زیستی، از عوامل مؤثر در اکوسیستم آبسنگهای مرجانی است که مطالعه ریختسنجی ظاهری توتیا و ارتباط آن با آرواره حائز اهمیت است. ازاینرو، اورکین دریایی Echinometra mathaei، در نواحی بین جزرومدی بندردیر (N̋̋57/03ʹ50˚27، E̋̋39/49ʹ53˚51) درفصل تابستان (تیر تا شهریور 1393) مورد بررسی قرار گرفت. 91 نمونه پس ازبرداشت از ساحل به ...
بیشتر
اورکین دریایی به عنوان فرسایشگر زیستی، از عوامل مؤثر در اکوسیستم آبسنگهای مرجانی است که مطالعه ریختسنجی ظاهری توتیا و ارتباط آن با آرواره حائز اهمیت است. ازاینرو، اورکین دریایی Echinometra mathaei، در نواحی بین جزرومدی بندردیر (N̋̋57/03ʹ50˚27، E̋̋39/49ʹ53˚51) درفصل تابستان (تیر تا شهریور 1393) مورد بررسی قرار گرفت. 91 نمونه پس ازبرداشت از ساحل به طورزنده به آزمایشگاه انتقال داده شدند. وزن ترکل با ترازو و ارتفاع و قطر پوسته، طول آرواره باکولیس دیجیتالی سنجیده شد (دقت 01/0). سپس رابطه بین ارتفاع وقطر باوزن برحسب شاخصهای محاسباتی، وارتباط بین آرواره، و ارتفاع و قطر به دست آمد. نتایج نشان دادکه نسبت ارتفاع به قطر (شاخص HDR)، مستقل از قطر (شیب نزدیک به صفر) است و در نتیجه رابطهای مستقیم بین ارتفاع و قطر پوسته برقرار است (47/0=a). با وجود آنکه بلندترین ارتفاع و طول خار مربوط به جنس نر بود، اما به طور کلی جنس ماده مقادیر بیشتری از قطر، ارتفاع وضخامت پوسته رابه خود اختصاص میداد (متوسط ارتفاع، قطر و ضخامت پوسته درجنس ماده به ترتیب: mm52/3±13/24، و mm71/5±93/44، و mm16/0±83/0؛ ودرجنس نر به ترتیب: mm82/6±22/21، mm27/12±67/37 و m20/0±73/0 بود). نمونههای نابالغ، قطرهای پوستهای کمتر از mm20 و وزنهایی کمتراز gr66/6 را دارا بودند که معیاری ازرسیدگی جنسی میتواند باشد. دوشاخص HWR و DWR، در جنس نر و ماده اختلاف چشمگیری با کل نمونهها داشتند، که میتواند به جنسیت نابالغ ارتباط داده شود. همچنین طول آرواره نصف ارتفاع (49/0=a، 87/0=r) و تقریباً یکچهارم قطر(25/0=a، 89/0=r) به دست آمد. نتایج بهخوبی نشان داد که نمونههای بزرگتر، آروارههای بلندتر دارند که میتواند در شناسایی نمونههایی با فرسایش بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
نبی اله خیرآبادی؛ ساناز استکانی؛ الهه دارینی؛ روح اله خیرآبادی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 77-86
چکیده
این مطالعه با هدف تعیین فون خرچنگهای منزوی و بررسی فراوانی آنها در جنوب جزیره قشم انجام گرفت. بدین منظور پس از گشت اول و بازدید میدانی هشت ایستگاه در ناحیه جزر و مدی جنوب جزیره قشم انتخاب گردید. نمونه برداری از ایستگاههای یاد شده در پاییز 1392 انجام گرفت. در مجموع 605 نمونه خرچنگ منزوی جمعآوری و مورد بررسی و شمارش قرار گرفتند ...
بیشتر
این مطالعه با هدف تعیین فون خرچنگهای منزوی و بررسی فراوانی آنها در جنوب جزیره قشم انجام گرفت. بدین منظور پس از گشت اول و بازدید میدانی هشت ایستگاه در ناحیه جزر و مدی جنوب جزیره قشم انتخاب گردید. نمونه برداری از ایستگاههای یاد شده در پاییز 1392 انجام گرفت. در مجموع 605 نمونه خرچنگ منزوی جمعآوری و مورد بررسی و شمارش قرار گرفتند و تعدادی از آنها نیز جهت شناسایی و انجام بررسیهای دقیقتر آزمایشگاهی در اتانول 70% تثبیت و به آزمایشگاه انتقال یافتند. با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر تعداد هشت گونه با اسامی Clibanarius signatus، Clibanarius virescens، Diogenes avarus، Diogenes planimanus، Dardanus tinctor، Areopaguristes perspicax، Pagurus kulkarnii و Coenobita scaevola در قالب شش جنس، از سه خانواده خرچنگهای منزوی در ناحیه جزر و مدی جنوب این جزیره شناسایی شد. همچنین گونه Clibanarius virescens (Krauss, 1843) برای اولین بار در خلیج فارس معرفی میگردد. تمامی گونههای شناسایی شده با نمونههای متاتیپیک موجود در موزه جانورشناسی دانشگاه تهران مقایسه شده و مورد تأیید گونهای قرار گرفتند. با مقایسه گونههای شناسایی شده در این مطالعه با سایر مطالعات مشخص شد که شباهت زیادی میان گونههای شناسایی شده در جنوب جزیره قشم (هشت گونه) با آبهای دریای عمان و شمال دریای عرب وجود دارد. به علاوه ایستگاه شماره پنج (جنگل دست کاشت حرا) بیشترین تعداد نمونه را به خود اختصاص داد.
سرور عچرشاوی؛ فروغ پاپهن؛ اشرف جزایری
دوره 4، شماره 4 ، خرداد 1395، ، صفحه 11-17
چکیده
چکیده بهمنظور شناسایی گونهها، آشنایی با ویژگیهای گونهای، بررسی احتمال گونهزایی، مطالعه جهش در جمعیتها و بسیاری از اهداف دیگر لازم است. در این تحقیق از روش حمام کلچسین جهت مطالعه کاریولوژی کرمهای پرتار نابالغ استفاده شد. پس از بررسی اسلایدهای کاریوتیپی از نمونههای کرم پرتار Nereis sp. و مشاهده و آنالیز بیش از 50 پلاک متافازی، ...
بیشتر
چکیده بهمنظور شناسایی گونهها، آشنایی با ویژگیهای گونهای، بررسی احتمال گونهزایی، مطالعه جهش در جمعیتها و بسیاری از اهداف دیگر لازم است. در این تحقیق از روش حمام کلچسین جهت مطالعه کاریولوژی کرمهای پرتار نابالغ استفاده شد. پس از بررسی اسلایدهای کاریوتیپی از نمونههای کرم پرتار Nereis sp. و مشاهده و آنالیز بیش از 50 پلاک متافازی، عدد کروموزومی این گونه 28=n2 مشخص گردید. از مجموع 14 جفت کروموزوم شناسایی شده 3 جفت از نوع متاسانتریک، 9 جفت از نوع ساب متاسانتریک و 2 جفت کروموزوم از نوع تلوسانتریک بودند. با توجه به اینکه، نمونههای مورد آزمایش نابالغ بودند (در نمونه برداری فصلی هیچ کرم بالغ یا هترونرئیدی یافت نشد). بنابراین کروموزومهای جنسی قابل تشخیصی رویت نشد.