بیوسیستماتیک جانوری
فاطمه بهارلو؛ علی غلامحسینی
چکیده
خانواده زنبورخوارها شامل 31 گونه پرنده با رنگهای درخشان هستند که در پالئوتروپیکال و جنوب اوراسیا زیست میکنند. از این تعداد، تنها سه گونه در ایران زیست میکنند. با توجه به نقش زنبورخوارها در طبیعت، حضور سه گونه از آنها در استان فارس و تعارضی که بین زنبورداران و گونههای این جنس وجود دارد، بررسی پراکنش گونههای آن در استان ...
بیشتر
خانواده زنبورخوارها شامل 31 گونه پرنده با رنگهای درخشان هستند که در پالئوتروپیکال و جنوب اوراسیا زیست میکنند. از این تعداد، تنها سه گونه در ایران زیست میکنند. با توجه به نقش زنبورخوارها در طبیعت، حضور سه گونه از آنها در استان فارس و تعارضی که بین زنبورداران و گونههای این جنس وجود دارد، بررسی پراکنش گونههای آن در استان دارای اهمیت میباشد. لذا پراکنش این گروه در نواحی اکولوژیکی استان فارس طی عملیات میدانی متعدد در سالهای 1396و 1397 انجام شد. در این مطالعه برای زنبورخوار معمولی 294 نقطه پراکنشی، زنبورخوار سبز 58 و زنبورخوار گلوخرمایی 13 نقطه پراکنشی ثبت شد. نتایج نشان داد زنبورخوار معمولی در اکثر نواحی استان، زنبورخوار سبز در قسمتهای جنوبی و غربی و زنبورخوار گلوخرمایی در نواحی غربی و شمالی استان پراکنش دارد. با توجه به نواحی اکولوژیکی استان، زنبورخوار معمولی در هر سه ناحیه اکولوژیکی شامل ناحیه بیایانی در قسمتهای شمالی، ناحیه زاگرس در قسمتهای مرکزی و ناحیه بیابانی و نیمهبیابانی در جنوب استان پراکنش دارد، اما بیشترین پراکنش آن در نواحی استپی جنگلی کوههای زاگرس است. زنبورخوار گلوخرمایی فقط در ناحیه زاگرس مشاهده شد. زنبورخوار سبز در نواحی اکولوژیکی زاگرس و همچنین بیابانی و نیمهبیابانی جنوب ایران پراکنش دارد و بیشترین پراکنش آن در ناحیه بیابانی و نیمهبیابانی جنوب است. این سه گونه در برخی مناطق در استان فارس همپوشانی پراکنشی دارند و مناطقی که محل زیست هر سه گونه است احتمالاً زنبورداری با خطر ریسک بیشتری همراه است و برای مکانیابی محل قرارگیری کندوها لازم است به این مهم توجه شود.
نجمه کمالی؛ علی غلامحسینی
چکیده
خانواده سبزقبایان (Coraciidae) جزو راسته سبزقباسانان میباشد که در آفریقا، آسیا، اروپا، استرالیا و گینه نو پراکنش دارند. این خانواده دارای دو جنس Coracias با نه گونه و Eurystomus با چهارگونه میباشد. از این تنوع گونهای، فقط دو گونه سبزقبای اروپایی (Coracias garrulus) و سبزقبای هندی (Coracias benghalensis) در ایران یافت میشوند. زیستشناسان تکاملی همواره ...
بیشتر
خانواده سبزقبایان (Coraciidae) جزو راسته سبزقباسانان میباشد که در آفریقا، آسیا، اروپا، استرالیا و گینه نو پراکنش دارند. این خانواده دارای دو جنس Coracias با نه گونه و Eurystomus با چهارگونه میباشد. از این تنوع گونهای، فقط دو گونه سبزقبای اروپایی (Coracias garrulus) و سبزقبای هندی (Coracias benghalensis) در ایران یافت میشوند. زیستشناسان تکاملی همواره به اهمیت ثبت مناطق تماس پراکنشی در مورد گونههای خواهری و خویشاوند اشاره داشتهاند. میزان دورگهزایی در راسته سبزقباسانان حدود 14 درصد گزارش شده است. محدوده تولیدمثلی سبزقبای اروپایی و هندی از نظر جغرافیایی بهطور گسترده از هم جدا است. با این حال مرز پراکنش این دو گونه در شرق عراق، غرب و جنوب ایران و در پاکستان به هم نزدیک میشود. اطلاعات خاصی درباره ناحیه تماس بین این دو گونه و دورگهزایی آنها وجود ندارد. لذا در این مطالعه پراکنش این دو گونه در استان فارس (جنوبغربی ایران)، نواحی همپوشانی پراکنشی و احتمال وجود افراد دورگه طی عملیات میدانی متعدد صورت گرفته در بهار و تابستان سالهای 1396 و 1397 بررسی شد. نتایج بهدستآمده نشان داد که سبزقبای اروپایی بهجز باریکه جنوبی استان در تمامی مناطق دیگر استان فارس پراکنش داشته اما پراکنش سبزقبای هندی بیشتر محدود به نیمه جنوبی و غرب استان میباشد. بنابراین این دو گونه در نیمه جنوبی و غربی استان همپوشانی پراکنشی دارند. در بررسیهای انجام شده نمونه دورگهای از نظر الگوی رنگی مشاهده نشد.
علی غلامحسینی؛ مهدی انصاری؛ مهرگان ابراهیمی؛ حمیدرضا اسماعیلی
چکیده
خرس قهوهای (Ursus arctos) بزرگترین حیوان گوشتخوار ایران میباشد که در قارههای آسیا، اروپا و آمریکای شمالی زیست میکند. در ایران پراکنش این گونه محدود به نواحی جنگلی رشته کوههای البرز و زاگرس بوده و مرز جنوبی پراکنش آن در استان فارس واقع میباشد. خرس قهوهای ایران متعلق به زیرگونه سوری (U. a. syriacus) میباشد که دارای جمعیتهای ...
بیشتر
خرس قهوهای (Ursus arctos) بزرگترین حیوان گوشتخوار ایران میباشد که در قارههای آسیا، اروپا و آمریکای شمالی زیست میکند. در ایران پراکنش این گونه محدود به نواحی جنگلی رشته کوههای البرز و زاگرس بوده و مرز جنوبی پراکنش آن در استان فارس واقع میباشد. خرس قهوهای ایران متعلق به زیرگونه سوری (U. a. syriacus) میباشد که دارای جمعیتهای گسسته و در معرض خطر بوده و همچنین اطلاعات اندکی از جنبههای مختلف زیستشناسی آن وجود دارد. این پژوهش در راستای شناسایی گستره پراکنش خرس قهوهای در استان فارس به مدت چهار سال انجام گرفت. با توجه به اینکه مشاهده مستقیم خرس قهوهای به علت شبفعالبودن آن بندرت رخ میدهد معمولاً در اینچنین تحقیقاتی از نمایهها استفاده میشود. در کل 170 نمایه از این گونه در استان فارس شناسایی شد. بیشترین نمایههای رؤیت شده مربوط به ردپا (حدود 48 درصد) و سرگین (حدود 20 درصد) میباشد. بررسی نمایهها و تهیه نقشه پراکنش این گونه در استان فارس با استفاده از ArcGIS 10.3 نشان داد که بیشترین نمایههای حضور این گونه مربوط به مناطق کوهستانی مرودشت (54/32 درصد) و سپیدان (95/31 درصد) در نیمه شمالی استان با محدوده ارتفاعی 1600 تا بیش از 2800 متر از سطح دریا میباشد. نمایهها نشان میدهد که حمله خرس قهوهای به انسان، احشام اهلی، کندوهای عسل، مزارع پرورش ماهی و محصولات کشاورزی از جمله خسارات ناشی از این گونه در استان میباشد.
حلیمه زارعیان؛ حمیدرضا اسماعیلی؛ علی غلامحسینی؛ علی موذنی
دوره 2، شماره 4 ، خرداد 1393، ، صفحه 77-90
چکیده
تحقق اهداف مدیریتی در مناطق تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست در درازمدت، مستلزم انجام فرایند زونبندی و تدوین و اجرای برنامههای مشخص هر زون میباشد. به منظور بررسی پتانسیلهای منطقه شکار ممنوع کوه گرم جهرم (با مساحت حدود 83410 هکتار) در استان فارس و امکان تبدیل آن به یکی از مناطق چهارگانه تحت حفاظت و نیز مدیریت اراضی، زونبندی ...
بیشتر
تحقق اهداف مدیریتی در مناطق تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست در درازمدت، مستلزم انجام فرایند زونبندی و تدوین و اجرای برنامههای مشخص هر زون میباشد. به منظور بررسی پتانسیلهای منطقه شکار ممنوع کوه گرم جهرم (با مساحت حدود 83410 هکتار) در استان فارس و امکان تبدیل آن به یکی از مناطق چهارگانه تحت حفاظت و نیز مدیریت اراضی، زونبندی این منطقه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)صورت گرفت. در این راستا بررسیهای شبانهروزی گسترده جهت شناسایی جوامع گیاهی و گونههای جانوری انجام شد. شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی منطقه، منجر به تهیه نقشههای منابع پایه با مقیاس 1:100,000 گردید. از روی همگذاری لایههای مختلف اطلاعاتی، نقشه نهایی واحدهای زیست محیطی (با 625 واحد زیست محیطی) بدست آمد. جدول واحدهای زیست محیطی تکمیل و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی و توصیفی بدست آمده، منطقه با توجه به اهداف مورد نظر زونبندی شد. در نهایت براساس مطالعات صورت گرفته هفت زون شامل زونهای امن (74/10 درصد)، حفاظت شده (86/31 درصد)، استفاده متمرکز (40/2 درصد)، استفاده گسترده (88/46 درصد)، بازسازی (11/4)، استفاده ویژه (61/0 درصد) و سپر (40/3 درصد) در منطقه مشخص شد که بیشترین مساحت مربوط به زون استفاده گسترده و سپس زون حفاظت میباشد. زونهای امن و حفاظت شده بیش از 42 درصد منطقه را به خود اختصاص دادهاند و بنابراین دارای ارزش حفاظتی هستند. از گونههای جانوری شناخته شده در منطقه که دارای ارزش حفاظتی هستند میتوان به کل و بز، شنگ، سنجابک درختی، عقاب طلایی، دلیجه، بزمجه و لاکپشت مهمیزدار اشاره کرد.
