هانیه فقیهی؛ باقر نظامی بلوچی؛ بهمن شمس شمس اسفندآباد؛ رحمان اسحاقی؛ مهدی کیا حیرتی؛ سعید قمی
چکیده
مرال بزرگ‌ترین گوزن بومی ایران است. با اینکه این گونه در گذشته‌های نه چندان دور از جمعیت نسبتا خوبی برخوردار بود، اما امروزه پراکندگی آن تنها به برخی محدوه‌های امن مناطق تحت حفاظت محدود می‌شود. از مهمترین عوامل مؤثر در کاهش جمعیت این گونه، تخریب و نابودی زیستگاهها و شکار گونه است که به شدت متاثر از فعالیتهای انسانی ...
بیشتر
مرال بزرگ‌ترین گوزن بومی ایران است. با اینکه این گونه در گذشته‌های نه چندان دور از جمعیت نسبتا خوبی برخوردار بود، اما امروزه پراکندگی آن تنها به برخی محدوه‌های امن مناطق تحت حفاظت محدود می‌شود. از مهمترین عوامل مؤثر در کاهش جمعیت این گونه، تخریب و نابودی زیستگاهها و شکار گونه است که به شدت متاثر از فعالیتهای انسانی هستند. لذا مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه زادآوری مرال در بین زیستگاههای مطلوب باقیمانده، می‌تواند در حفاظت و مدیریت جمعیتهای مرال مؤثر واقع شود. محدوده امن البرز مرکزی مهمترین منطقه و امنترین زیستگاه زادآوری مرال در کشور است. در این پژوهش مطلوبیت زیستگاه مناطق زادآوری مرال با روش تحلیل آشیان بومشناختی بررسی شد. نتایج روش تحلیل آشیان بوم شناختی با مقادیر 3/1 کنارگی و ویژهگرایی بالا (5/5) نشان دهنده مناطقی است که شیب و ارتفاع بالاتر از میانگین زیستگاه داشته و لذا تحملپذیری کمی دارند. بر اساس نتایج امنیت زیستگاه یک عامل مهم برای حفظ گونه مرال در برابر خطرات است.
مسعود یوسفی؛ باقر نظامی بلوچی؛ امیر عبدوس؛ بهرامعلی ظاهری؛ احمد رادمان؛ نگار نجفی سیاوشان
چکیده
پرندگان دارای کارکردهای بیشماری در بوم‌سازگان‌ها هستند، اما به دلیل فعالیتهای انسانی، در معرض تهدیدات مختلفی مانند تغییرات اقلیمی، تغییرات کاربری اراضی و شکار غیرقانونی قرار دارند. مناطق حفاظت‌شده ابزارهای مهمی برای حفاظت از تنوع زیستی پرندگان هستند این در حالی است که حتی تنوع و توزیع پرندگان در این مناطق ناشناخته مانده ...
بیشتر
پرندگان دارای کارکردهای بیشماری در بوم‌سازگان‌ها هستند، اما به دلیل فعالیتهای انسانی، در معرض تهدیدات مختلفی مانند تغییرات اقلیمی، تغییرات کاربری اراضی و شکار غیرقانونی قرار دارند. مناطق حفاظت‌شده ابزارهای مهمی برای حفاظت از تنوع زیستی پرندگان هستند این در حالی است که حتی تنوع و توزیع پرندگان در این مناطق ناشناخته مانده است. در مطالعه حاضر غنای پرندگان و گونه‌های زادآور پارک ملی توران طی سال‌های 1398 تا 1400 بررسی شد. بر اساس نتایج حداقل 92 گونه پرنده در این پارک زیست می‌کنند. همچنین شواهد قطعی از زادآوری 33 گونه پرنده در پارک به دست آمد. از گونه‌های ثبت شده در پارک ملی توران دو گونه عقاب شاهی و هوبره آسیایی در طبقه "آسیب‌پذیر"، گونه سبزقبا در طبقه "نزدیک به تهدید"، دو گونه عقاب شاهی و هوبره در ضمیمه I سایتس و دو گونه دلیجه و ترمتای در ضمیمه II سایتس قرار دارند. از ارزش‌های قابل توجه منطقه، تنوع پرندگان شکاری و زادآوری زاغ بور و هوبره آسیایی در اکوسیستم‌های بیابانی و استپ‌های نیمه خشک کوهپایه‌ای است. براساس بررسی‌های میدانی حضور تعداد زیاد دام اهلی در اطراف پارک و لگدمال کردن آشیانه‌ها، تعداد بالای شتر و خشک‌سالی‌های متوالی مهمترین تهدیدات پرندگان در پارک ملی توران هستند.
ماریا مددی؛ باقر نظامی؛ محمد کابلی؛ حمید ضا رضایی
چکیده
امروزه تقابل انسان و حیات وحش از چالش‌های مهم در حفاظت از تنوع زیستی قلمداد می‌شود. افزایش این تعارض‌ها موجب افزایش نگرش منفی توسط مردم محلی نسبت به حیات وحش شده که پی‌آمد آن افزایش قابل توجه شکار غیرقانونی این دسته از گونه‌ها به‌ویژه در مناطقی که تراکم بالای جمعیت انسانی و حیات وحش دارد، شده است. این مطالعه با هدف تعیین مهمترین ...
بیشتر
امروزه تقابل انسان و حیات وحش از چالش‌های مهم در حفاظت از تنوع زیستی قلمداد می‌شود. افزایش این تعارض‌ها موجب افزایش نگرش منفی توسط مردم محلی نسبت به حیات وحش شده که پی‌آمد آن افزایش قابل توجه شکار غیرقانونی این دسته از گونه‌ها به‌ویژه در مناطقی که تراکم بالای جمعیت انسانی و حیات وحش دارد، شده است. این مطالعه با هدف تعیین مهمترین محدوده‌های تعارض‌های خرس قهوهای با انسان و دارایی‌های انسان در استان مازندران و همچنین شناسایی توزیع مناطق با خطر بالقوه بالای حملات این گونه جهت مدیریت تعارض‌ها و تقابل این گونه و مردم محلی مناطق کوهستانی در این استان به انجام رسید. داده‌های تعارض از طریق پرسشنامه و بررسی‌های میدانی جمع‌آوری شد. متغیرهای مورد استفاده در مدل‌سازی شامل ترکیبی از متغیرهای زیستگاهی و انسانی بوده است. در این مطالعه 150حمله از خرس‌های قهوهای به انسان و دارایی‌های انسان ثبت شد که شامل 16 حمله به انسان، 67 حمله به باغ‌های میوه، 19 حمله به دام‌های اهلی و 48 مورد تخریب کندوهای زنبور عسل بوده است. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین تعارض‌ها در فصل بهار و پاییز صورت گرفته است. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که مهمترین عوامل در بروز تعارض‌ها متغیرهای ارتفاع از سطح دریا، فاصله تا روستا و وجود باغ‌های میوه بوده است. بیشترین تعارض‌ها با انسان و سرمایه‌های انسانی در گستره 150 تا 3000 متر بروز می‌کند. از سوی دیگر وجود باغات میوه در اطراف روستاها عامل معناداری در جذب خرس‌ها شناسائی شد.
فرزانه کرمانی؛ محمدرضا احمدی دستجردی؛ باقر نظامی؛ منصوره محمدی میاب
چکیده
گوسفند وحشی یکی از طعمههای یوزپلنگ است که در مناطق کوهستانی و تپهماهوری زیست می‌کند. این گونه بدلیل کاهش شدید جمعیت آهو و جبیر در نیم قرن گذشته، به طعمه شماره یک یوزپلنگ در ایران تبدیل شده است. از این رو در این مطالعه به شناسایی زیستگاههای اولویتدار قوچ و میش در فلات مرکزی ایران که مناطق منتخب برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی ...
بیشتر
گوسفند وحشی یکی از طعمههای یوزپلنگ است که در مناطق کوهستانی و تپهماهوری زیست می‌کند. این گونه بدلیل کاهش شدید جمعیت آهو و جبیر در نیم قرن گذشته، به طعمه شماره یک یوزپلنگ در ایران تبدیل شده است. از این رو در این مطالعه به شناسایی زیستگاههای اولویتدار قوچ و میش در فلات مرکزی ایران که مناطق منتخب برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی میباشند، پرداخته شد. در مطالعه حاضر مدل‌سازی زیستگاه گوسفند وحشی در فلات مرکزی ایران با استفاده از مدلهای توزیع صورت گرفته است. مدل‌سازی زیستگاه گونه با استفاده از نه مدل در بسته نرمافزاری Biomod2 انجام شد. نتایج نشان داد در تمامی مدلها، فاصله از منابع آبی، فاصله از روستا، معادن، مزارع و شیب از مهمترین متغیرها و دو متغیر ارتفاع و فاصله از جاده به عنوان کم اهمیتترین متغیرها شناخته شدند. بر اساس نتایج، نیمی از مساحت مطلوب این گونه در خارج از مرزهای مناطق حفاظت‌شده قرار دارد. همچنین با توجه به اینکه نقاط حضور قوچ و میش در فلات مرکزی ایران همپوشانی بالایی با یوزپلنگ آسیایی دارد، لذا مدیریت زیستگاه آن بهطور مستقیم در حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تأثیر مثبت دارد.
باقر نظامی
چکیده
بررسی تنوع گونه‌ای و تغییرات آن در سال‌های مختلف می‌تواند راهنمایی برای شناسایی عوامل این تغییرات و سپس قدم در جهت رفع کاستی‌های مسایل مربوط به مدیریت حیات وحش باشد. در این تحقیق به شناسایی و بررسی غنای گونه‌ای پرندگان خشکی‌زی منطقه حفاظت شده پرور سمنان و نوسانات جمعیتی آنها در یک دوره یک ساله پرداخته شده است. تنوع اقلیمی در بعد ...
بیشتر
بررسی تنوع گونه‌ای و تغییرات آن در سال‌های مختلف می‌تواند راهنمایی برای شناسایی عوامل این تغییرات و سپس قدم در جهت رفع کاستی‌های مسایل مربوط به مدیریت حیات وحش باشد. در این تحقیق به شناسایی و بررسی غنای گونه‌ای پرندگان خشکی‌زی منطقه حفاظت شده پرور سمنان و نوسانات جمعیتی آنها در یک دوره یک ساله پرداخته شده است. تنوع اقلیمی در بعد کوچک بر غنای گونه‌ای منطقه بسیار افزوده است به طوری که بیش از یک چهارم پرندگان کشور را در یک دوره یک‌ساله در خود پناه می‌دهد. زیستگاههای جنگلی آخرین حد جنوبی هیرکانی به شمال و شمال غربی این منطقه رسیده و بخش‌های ایرانی و تورانی در جنوب و جنوب شرقی، غنای منطقه را افزایش چشمگیر داده است. حاصل این تنوع 161 گونه پرنده از 13 راسته شناسایی شده در ایران است. بیشترین تعداد گونه نیز مربوط به فصل تابستان به تعداد 2063 عدد پرنده است. از تعداد گونه‌های شناسایی شده 47 گونه بومی (مقیم) تمام سال منطقه هستند و احتمالاً زادآوری دارند، 21 گونه دیگر فقط در فصل زادآوری در منطقه دیده می‌شوند، 18 گونه زمستان گذران و سایر گونه‌ها عبوری منطقه هستند. گنجشک‌سانان با تعداد %68 غالب پرندگان منطقه را تشکیل می‌دهند. پرندگان شکاری نیز 13 درصد پرندگان شناساییشده منطقه هستند. در طول یک دوره یک ساله تنها یک گونه آبزی، خوتکا، و دو گونه کنار آبزی شناسایی شده و مابقی همه خشکی‌زی بوده‌اند.
باقر نظامی؛ فرهاد عطایی؛ حمید رضا حیدری؛ افشین علیزاده شعبانی؛ رحمان اسحاقی؛ ، رحمان نعیمایی
دوره 6، شماره 3 ، اسفند 1396، ، صفحه 127-141
چکیده
هدف از این مطالعه رسیدن به یک مدل مطلوبیت زیستگاهی مبتنی بر داده‌های حضور خرس قهوهای ماده و شناسایی فاکتورهای مهم در انتخاب زیستگاه می باشد. شناسایی این مناطق نقش بسیار مهمی در حفاظت از خرس قهوهای خواهد داشت. در این راه با توجه به عوامل مؤثر در تعیین کیفیت زیستگاه، نتایج حاصل به‌صورت یک نقشه پیش‌بینی پراکنش زیستگاههای مطلوب ...
بیشتر
هدف از این مطالعه رسیدن به یک مدل مطلوبیت زیستگاهی مبتنی بر داده‌های حضور خرس قهوهای ماده و شناسایی فاکتورهای مهم در انتخاب زیستگاه می باشد. شناسایی این مناطق نقش بسیار مهمی در حفاظت از خرس قهوهای خواهد داشت. در این راه با توجه به عوامل مؤثر در تعیین کیفیت زیستگاه، نتایج حاصل به‌صورت یک نقشه پیش‌بینی پراکنش زیستگاههای مطلوب و اولویتبندی دامنه تغییرات متغیرهای زیست محیطی تأثیرگذار بر این مطلوبیت ارائه می‌شود. لذا داده‌های لازم برای مدیریت و حفاظت گونه و زیستگاه مطلوب آن از طریق تعیین پاسخ گونه به محیطزیست و پارامترهای شناسایی شده تسهیل خواهد شد. در این بررسی از روش بیشترین بینظمی برای مدل‌سازی زیستگاه خرس قهوهای در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی استفاده شد. داده‌های در دسترس برای تعیین اولویت انتخاب زیستگاه شامل یک مجموعه نقاط حضور گونه براساس مشاهدات میدانی و همچنین متغیرهای زیست محیطی منطقه مورد مطالعه است. صحت مدل به دست آمده از نتایج، حد استاندارد بالای 89/0 را نشان می‌دهد. براساس تحلیل جک نایف نیز متغیر بارندگی سالیانه مؤثرترین پارامترهای حضور گونه بوده و همچنین پوشش گیاهی منحصر به فردترین اطلاعات را در اختیار مدل قرار داده است.
