با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه زیست‌شناسی، واحد آستانه اشرفیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ‏آستانه اشرفیه، ایران

2 استادیار، گروه زیست‌شناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

3 کارشناس ارشد، گروه زیست‌شناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، ‏رشت، ایران

چکیده

سیاه­دانه گیاهی علفی و یک­ساله است که دارای اثرات دارویی متعددی است. در این مطالعه پژوهشی، اثرات ضد‌میکروبی و ضد­آلزایمری عصاره‌­های آبی و هیدرو­الکلی سیاه­دانه ارزیابی شد. پس از شناسایی ترکیبات موجود در عصاره هیدرو­الکلی با گاز کروماتوگرافی جرمی (GS-MS)، شاخص‌­های فعالیت ضد­میکروبی شامل MIC، MBC و انتشار چاهک در باکتری‏­های اشرشیا‌کلی و استافیلوکوکوس اورئوس، با استفاده از روش­‌‌های رقت در لوله و آگار انجام شد. اثرات ضد­آلزایمری عصاره هیدرو­الکی سیاه­دانه روی پروتئین آلبومین سرم گاوی، با روش طیف­سنجی کنگورد و میکروسکوپ الکترونی گذاره بررسی شد. اسیدهای ­چرب اولئیک­اسید (18/52%) و پس از آن پالمیتیک­اسید (77/19%) و لینولئیک­اسید (96/14%) عمده­ترین اسید­های­چرب موجود در عصاره بودند. میزان MIC و MBC عصاره هیدرو­الکلی برای هردو باکتری اشرشیا‌کلی و استافیلوکوکوس اورئوس، به­ترتیب 6/30 و 61 میلی­گرم در میلی­لیتر بود. در روش انتشار چاهک، بیش­ترین فعالیت ضد‌‌میکروبی در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس با قطر هاله عدم­رشد 29/0‌‌‌±‌67/22 میلی­متر مشاهده شد، اما عصاره آبی اثری بر باکتری‌­ها نداشت. نتایج طیف­سنجی کنگورد نشان داد، با افزایش غلظت عصاره سیاه­دانه از میزان جذب نمونه پروتئینی (مقیاسی از حضور رشته‌های آمیلوئیدی) کاسته شده و کمترین درصد جذب در بیش­ترین غلظت عصاره (20 میکرو‌­لیتر) نسبت به شاهد (بدون عصاره) مشاهده شد. این نتایج با میکروسکوپ الکترونی گذاره تأیید شد. مطالعه حاضر نشان می‌دهد که بذر سیاه‌­دانه می­‌تواند به‌‌‌عنوان یک منبع طبیعی و با ارزش برای کنترل عفونت­‌های میکروبی و کاهش علایم در مبتلایان به آلزایمر‌ به­کار رود. 

کلیدواژه‌ها

Al-Naqeep, G.; Al-Zubairi, A.S.; Ismail, M.; Amom, Z.H., & Esa, N.M. (2011). Antiatherogenic potential of Nigella sativa seeds and oil in diet-induced hypercholesterolemia in rabbits. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2011.
AL Juhaimi, F.; Matthaeus, B.; Ghafoor, K.; ElBabiker, E.F., & Ozcan, M. (2016). Fatty acids, tocopherols, minerals contents of Nigella sativa and Trigonella foenum-graecum seed and seed oils. Rivista Italiana Delle Sostanze Grasse; 93(3): 165-171.
Arasteh, A.; Habibi-Rezaei, M.; Ebrahim-Habibi, A., & Moosavi-Movahedi, A.A. (2012). Response surface methodology for optimizing the bovine serum albumin fibrillation. The protein journal; 31(6): 457-465.
Asliranifam, N.; Najafzadeh, H.; Papahn, A.A.; Moazedi, A.A., & Pourmahdi, M. (2011). Effect of sesame oil consumption on the passive avoidance memory of rat offspring during pregnancy. Physiology and Pharmacology; 15(2): 268-276.
Benkaci-Ali, F.; Baaliouamer, A.; Wathelet, J.P., & Marlier, M. (2010). Chemical composition of volatile oils from Algerian Nigella sativa L. seeds. Journal of Essential Oil Research; 22(4): 318-322.
Boubertakh, B.; Liu, X.G.; Cheng, X.L., & Li, P. (2013). A spotlight on chemical constituents and pharmacological activities of Nigella glandulifera Freyn et Sint seeds. Journal of Chemistry 2013.
Cacace, R.; Sleegers, K., & Van Broeckhoven, C. (2016). Molecular genetics of early-onset Alzheimer's disease revisited. Alzheimer's & Dementia; 12(6): 733-748.
Chiti, F., & Dobson, C.M. (2009). Amyloid formation by globular proteins under native conditions. Nature chemical biology; 5(1): 15-22.
Cipriani, G.; Dolciotti, C.; Picchi, L., & Bonuccelli, U. (2011). Alzheimer and his disease: a brief history. Neurological Sciences; 32(2): 275-279.
Dadgar, T.; Asmar, M.; Saifi, A.; Mazandarani, M.; Bayat, H.; Moradi, A. et al. (2006). Antibacterial activity of certain Iranian medicinal plants against methicillin-resistant and sensitive Staphylococcus aureus. Asian J Plant Sci; 5(5): 861-866.
Dinagaran, S.; Sridhar, S., & Eganathan, P. (2016). Chemical composition and antioxidant activities of black seed oil (Nigella sativa L.). International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research; 7(11): 4473.
Finegold, S.M., & Martin, W.J. (1982). Diagnostic microbiology. Diagnostic microbiology, CV Mosby.
Halawani, E. (2009). Antibacterial activity of thymoquinone and thymohydroquinone of Nigella sativa L. and their interaction with some antibiotics. Advances in Biological Research; 3(5-6): 148-152.
Hannan, A.; Saleem, S.; Chaudhary, S.; Barkaat, M., & Arshad, M.U. (2008). Anti bacterial activity of Nigella sativa against clinical isolates of methicillin resistant Staphylococcus aureus. J Ayub Med Coll Abbottabad; 20(3): 72-74.
Hasan, N.A.; Nawahwi, M.Z., & Ab Malek, H. (2013). Antimicrobial activity of Nigella sativa seed extract. Sains Malaysiana; 42(2): 143-147.
Holm, N.K.; Jespersen, S.K.; Thomassen, L.V.; Wolff, T.Y.; Sehgal, P.; Thomsen, L.A. et al. (2007). Aggregation and fibrillation of bovine serum albumin. Biochimica et Biophysica Acta (BBA)-Proteins and Proteomics; 1774(9): 1128-1138.
Islam, M.; Guha, B.; Hosen, S.; Riaz, T., & Shahadat, S. (2017). Nigellalogy: A Review on Nigella sativa. MOJ Bioequiv Availab; 3(6): 00056.
Mashhadian, N., & Rakhshandeh, H. (2005). Antibacterial and antifungal effects of Nigella sativa extracts against S. aureus, P. aeroginosa and C. albicans. Pak J Med Sci; 21(1): 47-52.
Mason, J.M.; Kokkoni, N.; Stott, K., & Doig, A.J. (2003). Design strategies for anti-amyloid agents. Current opinion in structural biology; 13(4): 526-532.
Mohamadin, A.M.; Sheikh, B.; El-Aal, A.A.A.; Elberry, A.A., & Al-Abbasi, F.A. (2010). Protective effects of Nigella sativa oil on propoxur-induced toxicity and oxidative stress in rat brain regions. Pesticide biochemistry and physiology; 98(1): 128-134.
Mousavi, S.; Tayarani-Najaran, Z.; Asghari, M., & Sadeghnia, H. (2010). Protective effect of Nigella sativa extract and thymoquinone on serum/glucose deprivation-induced PC12 cells death. Cellular and molecular neurobiology; 30(4): 591-598.
Mouwakeh, A.; Radácsi, P.; Pluhár, Z.; Németh Zámboriné, É.; Muránszky, G.; Mohácsi-Farkas, C. et al. (2018). Chemical composition and antimicrobial activity of Nigella sativa crude and essential oil. Acta Alimentaria; 47(3): 379-386.
Mroczko, B.; Groblewska, M.; Litman-Zawadzka, A.; Kornhuber, J., & Lewczuk, P. (2018). Amyloid β oligomers (AβOs) in Alzheimer’s disease. Journal of Neural Transmission; 125(2): 177-191.
Murphy, R.M. (2002). Peptide aggregation in neurodegenerative disease. Annual review of biomedical engineering; 4(1): 155-174.
Musardo, S.; Saraceno, C.; Pelucchi, S., & Marcello, E. (2013). Trafficking in neurons: Searching for new targets for Alzheimer's disease future therapies. European Journal of Pharmacology; 719(1-3): 84-106.
Parekh, J.; Karathia, N., & Chanda, S. (2006). Evaluation of antibacterial activity and phytochemical analysis of Bauhinia variegata L. bark. African Journal of Biomedical Research; 9(1).
Sharififar, F.; Moshafi, M.; Shafazand, E., & Koohpayeh, A. (2012). Acetyl cholinesterase inhibitory, antioxidant and cytotoxic activity of three dietary medicinal plants. Food chemistry; 130(1): 20-23.
Sharma, D.; Kosankar, K.V., & Lanjewar, L.M. (2017). extraction and chemical tests on nigella sativa l. collected from vidarbha region of india.
Tamadonfard, Z.; Sepehrara, L., & Johari, H. (2014). The effect of nigella sativa extract on learning and spatial memory of adult male rats. Journal of Jahrom University of Medical Sciences;12(1):30.
Tiwari, P.; Jena, S.; Satpathy, S., & Sahu, P.K. (2019). Nigella sativa: Phytochemistry, Pharmacology and its Therapeutic Potential. Research Journal of Pharmacy and Technology; 12(7): 3111-3116.
Usman, M.; Kabiru, M.; Manga, S.; Opaluwa, S.; Nataala, S.; Garba, M. et al. (2017). Evaluation of antibacterial activity and phytochemical screening of the crude extract of nigella sativa seeds on the bacterial isolates of wound.
Vetrivel, K.S., & Thinakaran, G. (2010). Membrane rafts in Alzheimer's disease beta-amyloid production. Biochimica et Biophysica Acta (BBA)-Molecular and Cell Biology of Lipids; 1801(8):860-867.
Yaman, İ., & Balikci, E. (2010). Protective effects of Nigella sativa against gentamicin-induced nephrotoxicity in rats. Experimental and Toxicologic Pathology; 62(2): 183-190.