با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه زیست‎شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان، خرم آباد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زیست‎شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان، خرم آباد

چکیده

چکیده
در این بررسی، ویژگی­های تشریحی و بافت­شناسی بیضه و لوله‎های منی­ساز در دورۀ پس از زمستان خوابی در سوسمار لوداکیا نوپتا ساکن شمال استان لرستان در رشته کوه زاگرس مورد تحقیق قرار گرفت. برای این منظور نمونه­های سوسمار نر در طول ماه‎های فروردین تا شهریور برای مدت دو سال متوالی از منطقۀ مطالعاتی جمع آوری و در آزمایشگاه ،غدد تناسلی از نمونه­ها خارج و برای مطالعات بافت­شناسی از مراحل تثبیت، آبگیری، شفاف‏سازی، آغشته‏سازی و قالب­گیری عبور داده شدند. با کمک میکروتوم دوار برش‎های سریالی تهیه و با روش هماتوکسیلین- ائوزین رنگ‎آمیزی گردیدند. مقاطع تهیه شده در نهایت بوسیلة میکروسکوپ نوری مورد بررسی­های کمی و کیفی قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که در طول ماه‎های فروردین تا شهریور قطر لوله‎های منی­سار و ضخامت اپی­تلیوم زایای این لوله‎ها کاهش پیدا می‏کند. به علاوه در فاصلۀ ماه‎های فروردین تا اردیبهشت سلول‎های تناسلی در حال پشت سر گذراندن مرحلۀ میوز یا بالغ شدن هستند و هنوز اسپرماتوزوئیدی در لوله‎ها مشاهده نمی­شود. در طول ماه‏های خرداد و تیر اوج فعالیت اسپرماتوژنیک اتفاق می‎افتد و اسپرماتوزوئیدهای بالغ به داخل لومن لوله‎ها آزاد می‏شوند. در طی ماه‎های مرداد تا شهریور تولید اسپرم متوقف و روند کاهشی در لوله‎ها شروع می‎گردد. به طور کلی این تحقیق مشخص کرد که در این گونه اسپرماتوژنز از نوع وابسته بوده و اوج فعالیت اسپرماتوژنیک زمانی است که طول روزها بلند و درجه حرارت محیط بالا است و در منطقۀ مطالعاتی این اوج با ماه‎های خرداد و تیر مصادف می­گردد.

کلیدواژه‌ها

Bahar-Ara, J.; Mahdavi-Shari, N.; Nemati, A.; (2012) Shahraki-Nasab Study of Spermatogenesis and Testes Histology of Laudakia caucasia (Stellio caucasicus: Agamidae) Species in Deh Gheibi Zone of Mashhad. Journal of Cell and Tissue. 2(3); 193-201 [in Persian].
Baig, KJ.; Wagner, P.; Ananjeva, NB.; Bohme, W.; (2012) A morphology-based taxonomic revision of Laudakia Gray, 1845 (Squamata: Agamidae). Vertebrate Zoology, 62(2): 213-260.
Castilla, AM.; Bauwens, D.; (1990) Reproductive and fat body cycles of the lizard, Lacerta lepida, in central Spain. Journal of Herpetology, 24: 261-266.
Dominguez, M.; Sanz, A.; Chavez, J.; Almaguer, N.; (2010) Cyclical Reproduction in Females of the Cuban Lizard Anolis lucius (Polychrotidae). Herpetologica, 66(4); 443-450.
Dunham, AE.; Miles, DB.; (1985) Patterns of covariation in life history traits of squamate reptiles: the effects of size and phylogeny reconsidered. American Naturalist, 126: 231-257.
Ferreira, A.; Laura, IA.; Dolder, H.; (2002) Reproductive cycle of male green Iguanas, Iguana iguana (Reptilia: Sauria), in the pantanal region of Brazil. Brazilian Journal of morphological Science, 19(1): 23-28.
Gaitonde, SG.; Gouder, BYM.; (1985) Spermatogenic and steroidogenic activity in the testis of the lizard, Calotes versicolor, treated with mammalian gonodatropins and testosterone. Boll Zoology, 52: 393-405.
Galdino, CAB.; Assis, VBA.; Kiefer, MC.; Van Sluys, M.; (2003) Reproduction and fat body cycle of Eurolophosaurus nanuzae (Sauria: Tropiduridae) from a seasonal montane habitat of southeastern Brazil. J Herpetol, 37: 667-694.
Goldberg, SR.; (2008) Reproductive cycle of the western three-striped skink, Trachylepis occidentalis (Squamata: Scincidae), from southern Africa. Salamandra, 44(2); 123-126.
Heidari, N.; Gharzi, A.; Abbasi, M.; (2012) Study of spermatogenesis process in Laudakia caucasia. Science, 10(3): 1-10 [in Persian].
Hojati, V.; Parivar, K.; Rastegar-Pouyani, E.; Shiravi, A.; (2013) Observations on the spermatogenic cycle of the Caspian bent-toed Gecko, Cyrtopodion Caspium in Iran (Sauria, Gekkonidae). Zoology in the Middle East, 59(1): 20-29.
Ikeuchi, I.; (2004) Male and Female Reproductive Cycles of the Japanese Gecko, Gekko japonicus, in Kyoto, Japan. Journal of Herpetology, 38(2): 269-274.
Jenssen, TA.; Nunez, SC.; (1994) Male and female reproductive cycles of the Jamaican lizard, Anolis opalinus. Copeia, 767-780.
Mendez de la Cruz, F.; Guillette, LJ.; Villagran, Santa.; Cruz, M.; Casas-Andreu, G.; (1998) Reproductive and fat body cycles of the viviparous lizard, Sceloporus mucronatus (Sauria, Iguanidae). Journal of Herpetology, 22: 1-12.
Pough, FH.; Andrew, RM.; Cadle, JE.; Crump, ML.; Savitzky, AH.; Wells, KD.; (1998) Herpetology. Upper Saddle River, New Jersey, Prentice Hall.
Rastegar-Pouyani, N.; (1999) Systematic and Biogeography of Iranian plateau Agamids (Reptilia: Agamidae). Ph.D. thesis, Goteborg University.
Rastegar-Pouyani, N.; Amini, A.; Torki, F.; (2009) Spermatogenesis timing durability in lizards: Ophisops elegans (Sauria: Lacertidae) in Iran. Iranian Journal of Animal Biosystematics (IJAB), 5(1): 25-32.
Rastegar-Pouyani, N.; Johari, SM.; Parsa, H.; (2006) Field guide to the Reptiles of Iran (volume 1: Lizards). Razi University Press, Kermanshah, [In Persian].
Rastegar-Pouyani, N.; Nilsom, G.; (2002) Taxonomy and biogeography of The Iranian species of Laudakia (Sauria, Agamidae). Zoology in the Middle East, 26: 93-122.
Semham, RV.; Halloy, M.; Abdala, CS.; (2013) Diet and Reproductive States in a High Altitude Neotropical Lizard, Liolaemus crepuscularis (Iguania: Liolaemidae). South American Journal of Herpetology, 8(2): 102-108
Taylor, EJ.; (2004) Reproduction in sympatric lizards: comparison of two species of Ctenotus (Scincidae) in south-eastern Australia. Australian Journal of Zoology, 52: 649-666.
Tokarz, RR.; McMann, S.; Seitz, L.; John-Alder, (1998) Plasma corticosterone and testosterone levels during the annual reproductive cycle of male brown anoles (Anolis sagrei). Physiological Zoology, 71: 139-146.
Torki, F.; (2007) Reproductive cycle of the Snake-eyed Lizard Ophisops elegans Menetries, 1832 in western Iran (Squamata: Sauria: Lacertidae). Herpetozoa, 20(1/2): 57-66.
Torki, F.; Gharzi, A.; (2008) Spermatogenesis Timing in a Population Ophisops elegans (Sauria: Lacertidae), Western Iran. Asiatic Herpetological Research, 11: 130-133.
Van Sluys, M.; Martelotte, SB.; Kiefer, MC.; Rocha, CFD.; (2010) Reproduction in neotropical Tropidurus lizards (Tropiduridae): evaluating the effect of environmental factors on T. torquatus. Amphibia-Reptilia, 31: 117-126.
Van Wyk, JH.; (1995) The male reproductive cycle of the lizard, Cordylus giganteus (Sauria, Cordylidae). Journal of Morphology, 29: 522-535.
Vieira, GHC.; Wiederhecker, HC.; Colli, GR.; Bao, SN.; (2001) Spermiogenesis and testicular cycle of the lizard Tropidurus torquatus (Squamata, Tropiduridae). In the Cerrado of central Brazil. Amphibia-Reptilia, 22: 217-233.
Vieria, GHC.; Wiederhecker, HC.; Colli, GR.; Bao, SN.; (2001) Spermiogenesis and testicular cycle of the lizard Tropidurus torquatus (Squamata, Tropiduridae) in the Cerrado of central Brazil. Amphibia-Reptilia, 22: 217-233.
Yamamoto, Y.; (2006) Ota H. Long-term functional sperm storage by a female common house gecko, Hemidactylus frenatus, from the Ryukyu Archipelago, Japan. Current Herpetology, 25(1): 39-40.