بیوسیستماتیک جانوری
منا ایزدیان؛ فرهاد حسینی طایفه؛ صابر قاسمی؛ سید قاسم قربان زاده زعفرانی
چکیده
سمندر ایرانی (Persian Brook Salamander Paradactylodon persicus) یکی از خزانه‌های ژنتیکی منحصر به فرد دوزیستان ایران است که جنگل‌های هیرکانی شمال ایران آخرین حد پراکنش جنوب‌‌غربی آن در آسیا میباشد. تا سال ۲۰۱۹ دو گونه مجزا شامل سمندر ایرانی P. persicus در غرب و مرکز و سمندر گرگانی P. gorganensis در شرق هیرکانی معرفی شده بود ولی بر اساس داده‌‌های توالی‌‌یابی NGS ...
بیشتر
سمندر ایرانی (Persian Brook Salamander Paradactylodon persicus) یکی از خزانه‌های ژنتیکی منحصر به فرد دوزیستان ایران است که جنگل‌های هیرکانی شمال ایران آخرین حد پراکنش جنوب‌‌غربی آن در آسیا میباشد. تا سال ۲۰۱۹ دو گونه مجزا شامل سمندر ایرانی P. persicus در غرب و مرکز و سمندر گرگانی P. gorganensis در شرق هیرکانی معرفی شده بود ولی بر اساس داده‌‌های توالی‌‌یابی NGS و فیلوژنتیکی این سمندرها به گونه واحد سمندر ایرانی Paradactylodon persicus تعلق دارند. جمعیت شرقی در معرض انقراض (CR) و جمعیت مرکزی و غربی در معرض تهدید (NT) فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار داشته و طرح‌‌ریزی برنامه‌‌های حفاظتی آن ضروری میباشد. این پژوهش بر اساس دستورالعمل پیشنهادی کارگروه بقاء گونه‌های اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN/SSC)، به شناسایی تهدیدها و اقدام‌‌های مدیریتی در قالب برنامه‌‌های راهبردی حفاظت و مدیریت جمعیت سمندر ایرانی می‌‌پردازد. مهمترین تهدیدهای گونه شامل جمع‌آوری نمونه، حضور جانوران اهلی و وحشی، تخریب چشمه‌ها، کمبود منابع آبی (کم‌شدن جریان آب) و دسترسی آسان به زیستگاه میباشد. از مهمترین راهبرهای حفاظت و مدیریت سمندر ایرانی می‌‌توان به 1) شناسایی تهدیدها و ارائه راهکارهای کاهش اثرات هر تهدید بر گونه و زیستگاه، 2) شناسایی زیستگاه‌‌های جدید، پایش جمعیت و ارزیابی وضعیت زیستگاه، 3) انجام مطالعات علمی جنبه‌های مختلف زیستی و بوم‌شناختی و ایجاد پایگاه داده و 4) ارتقاء سطح آگاهی‌‌ها، دانش و جلب مشارکت ذی‌نفعان در حفاظت از گونه و زیستگاه هستند. نتایج این مطالعه در مدیریت زیستگاه و جمعیت سمندر ایرانی، کاهش اثرات تهدید، بازنگری برنامه‌‌های مدیریتی و توسعه حفاظت مشارکتی کاربرد خواهد داشت.
مرتضی نادری؛ زهرا افتخار؛ محمد کابلی؛ حمیدرضا رضایی
دوره 6، شماره 3 ، اسفند 1396، ، صفحه 95-104
چکیده
ردپای نوسان های اقلیمی و پیش روی و پس روی یخچال ها در اعصار گذشته را می توان در برخی از جانداران مشاهده نمود. تغییر گسترۀ پراکنش به سمت عرض های جنوبی در دورۀ پیش روی یخچال ها و بقای این جانداران در پناهگاه ها و انتشار مجدد به عرض های جغرافیایی بالاتر، باعث ایجاد تغییراتی ریختی و ژنتیکی شده و با بررسی این تغیرات می توان گسترۀ حضور پناهگاه‌های ...
بیشتر
ردپای نوسان های اقلیمی و پیش روی و پس روی یخچال ها در اعصار گذشته را می توان در برخی از جانداران مشاهده نمود. تغییر گسترۀ پراکنش به سمت عرض های جنوبی در دورۀ پیش روی یخچال ها و بقای این جانداران در پناهگاه ها و انتشار مجدد به عرض های جغرافیایی بالاتر، باعث ایجاد تغییراتی ریختی و ژنتیکی شده و با بررسی این تغیرات می توان گسترۀ حضور پناهگاه‌های مهم به ویژه در دوره پلیستوسن را مشخص نمود. در این پژوهش شواهدی اولیه در خصوص نقش خردپناهگاهی محدودۀ شرقی جنگل‌های هیرکانی کشور در آخرین دوره یخبندان بزرگ ارائه می گردد. در این راستا مطالعه، گونۀ اشکول (Glis glis Linnaeus, 1766) که دارای ویژگی های بوم شناختی و زیستی نسبتا منحصر به فردی میباشد به عنوان گونه مدل انتخاب گردید. استخوان فک زیرین افراد متعلق به جمعیت‌های مختلف در امتداد جنگل‌های خزری ایران به شیوه استاندارد تصویربرداری شده و تحلیل های ریخت سنجی هندسی انجام شد. نتایج حاصل از این تحلیلها با نتایج به دست آمده از مطالعات ژنتیکی مقایسه گردید. نتایج حاکی از واگرایی ریختی شدید جمعیت واقع در منتهی الیه بخش شرقی پناهگاه هیرکانی بر اساس صفات فک زیرین میباشد که کاملا منطبق بر یافته های ژنتیکی پیشین میباشد. همچنین ویژگی های ریخت شناختی ظاهری از قبیل میانگین وزن، میانگین طول بدن و طول دم نیز اختلاف معناداری را با سایر جمعیت‌های مورد بررسی در مرکز و منتهی الیه غربی محدوده جنگل‌های خزری نشان م
